“Duhet të dëgjojmë atë që flet me shpirt të qetë dhe të disponueshëm, si të ishim të ftuar në një banket të shenjtë ose në ceremoninë e celjes së një riti religjioz, duke aprovuar atë që shprehet mirë dhe në mënyrë të përshtatëshme dhe po aq të vleresojmë vullnetin e mirë të kujt shpreh në publik opinionin e tij, duke u përpjekur të bind dëgjuesit, duke përdorur po ato argumenta, që e kanë bindur edhe vet atë të dëgjoj..”
Plutarku:“L’arte di saper ascoltare”
Pikërisht tek Plutarkut ky mjeshtër i madh i fjalës dhe mendimit, në cdo kohë aktual, gjeta frymëzimin për të trajtuar një prej aspekteve më të rëndësishëm të jetës sonë: komunikimin, sipas tij, shpesh të prekur nga arroganca, nga urrejtja, nga paragjykimet dhe nga mania e protagonizmit. Shkrimet politike të Plutarkut, ashtu si dhe ky manual i dëgjimit korrekt nuk i drejtohen vetëm politikanëve profesionist, nga krerë shtetesh deri tek administratori më modest, i vendit më të largët dhe më të vogël, por ato shohin gjithë qytetarët. Nga kjo listë nuk bëjnë përjashtim as partitë politike, të cilat në demokraci janë të paevitueshme. Mundem të perifrazoj një thënie të shquar të Orwell: “në sisteme të caktuara poltike, partitë janë më të paevitueshme se sa në të tjerë”. Në disa raste, filogjeneza e sistemeve politike u ka rezervuar partive jo vetem rolin e subjekteve kyce të përfaqësimit, por edhe atë të agjensive të shoqërizimit të politikës demokratike dhe të prodhueseve ose të konvertueseve të kapitalit social, të domosdoshem për funksionimin e demokracive.
Procesi i tranzicionit dhe konsolidimit demokratik ka evidentuar rëndësinë e disa “edhe”, që pranojnë shoqërizimin ndaj demokracisë, në vecanti vendosja e sistemit demokratike është zhvilluar nga partitë ne prezencë të diferencave të theksuara territoriale kundrejt qendrës. Tek ne janë kryesisht dy partitë kryesore PD dhe PS ato, që lidhin sistemet lokale me sistemin qendror te partive politike. Format e organizimit të politikës konsiderojnë ende modelet dhe strukturat e 900, duke përdorur instrumenta të tillë si besnikerinë ndaj anëtaresimit, teserat, organizatat e partisë, seksionet basë, asambletë etj. Ndërkohë sidomos në disa zona të vendit, ku përkatësitë janë më pak të stabilizuara dhe impenjimet e pjesëmarrjes publike më të lidhura me asete individuale, me objektiva preciz dhe të përkohëshëm, shohim, se ka një boshatisje progresive të strukturave të partive. Ato janë bërë në fakt fusha veprimi të një grupi të ngushtë personash, në të cilat hapesira efektive e militantëve është pothuajse ekskluzivisht e kufizuar nga drejtuesit e partive/administrata publike (qendrore ose lokale).
Format e pjesmarrjes politike janë tashmë në krizë evidente duke bërë të pamundur një rikthim tek tendenca pa ofruar sinjale të ndryshimit të rolit të partive, të perceptuar gjithnjë e më pak të besueshme, sepse janë gjithnjë e më shumë autoreferenciale dhe të distancuara ndaj vështrimit real të qytetarëve.
Tema apo qëllime të mira si: “të hapemi sërisht ndaj pjesëmarrjes së qytetarëve” “të kthehemi në territor dhe të takojmë njerëzit”, që gëlojnë brenda partive politike, shpesh pa një qëllim të tillë të mirë, kanë sjellë nevojën e realizimin të modaliteteve më të moderuara, rinovues të përfshirjes dhe protagonizmit të një maxhorance të qytetareve të ambjentuar me një raport vetëm televiziv me politikën dhe ndoshta edhe për këtë shkak rrëshqasin progresivisht drejt formave të apatisë në se jo “te armiqësisë” së hapur kundrejt “kastës së partive’.
Për të rilancuar gjithëshka dhe për të rilidhur një raport të besimit me qytetarët, është i nevojshëm, sidomos për opoziten, rikthimi, megjithëse me modalitete inovative dhe më atraktive, tek llogjika e takimeve dhe përfshirjes personale, në grupe të vogla, mbi tema specifike ose të përafrimit më të përgjithshëm ndaj sfidave të impenjimit për të mirën e përgjithëshme, të karakterizuar vazhdimisht nga ideja e një partie të strukturuar, por të “hapur” dhe të një kapaciteti të rinovuar të të dëgjuarit nga ana e politikës.
Por funsionojnë konkretisht këto takime?
Metodologjia, ndofta e thjeshtë si veza e Colombit, përdor disa prej instrumentave të organizatave të dëgjimit organizativ: një vend dhe një metodë e takimeve të vendosur me organizatat publike dhe private mbi projekte të thjeshtëzimit social dhe zhvillimit të talenteve, duke u dhënë personave, që i përkasin të njëjtit sektor punësimi ose me prejardhje nga fusha dhe funskione të ndryshme mundësinë të ndajnë eksperienca, analiza, hipoteza të përmiresimit, projekte të zhvillimit, me qëllim, që të bëj të shtohet niveli i pjesmarrjes kundrejt një vizioni të ri.
Zhvendosja e kësaj praktike në fushën politike kërkon futjen në metodologjine bazë te pak rregullave, por themelore ama. Së pari: të ftuarit, për sa është e mundur, nuk janë të rregjistruar në parti, militante apo persona të përfshirë në aktivitete ose inisiativa politike: Objektivi është ai i afrimit në një dialog pjesëmarrës me qëllime politike të kujt ka fshirë tashmë nga horizonti i vet mundësinë e pjesëmarrjes në një event klasik partiak. Kush organizon një takim të tillë e di, që duhet të sforcohet, duke zgjeruar ftesën ndaj miqve, kolegëve, fqinjëve, shumë të njohurve rastësisht, persona me të cilët zakonisht do të mund të kishte “turp” të qaste tema politike. Së dyti: Politikani është në këto takime, por nuk flet. Ai fton, pjesëmarrësit të flasin, ndryshe nga monologjet, që shohim rëndom. Përgjithësisht janë takime për t’u afruar më shumë me një personazh publik dhe të njohur për dicka të re dhe të ndryshme. Në këtë rast është e nevojëshme të ofrosh një shenjë tangjenciale të mosvazhdimësisë kundrejt steriotipeve, që të gjithë kanë. E mira në këtë rast është, që politikani heq dorë nga “mitingjet, mospranim i sacrificës për t’i dhënë hapësirë ndërhyrjeve të qytetarëve dhe mund të zgjedh për mjete refleksionet e veta, edhe duke “shtënë mbi pianistin”, ndërsa sekretari i partisë, parlamentari, këshilltari, nëpunësi, merr me zell shënime mbi bllokun e tij. Hapësira për feedback është përgjithësisht në fund. Eksperienca na mëson, që mbas një fillimi mosbesues, shtangia për këtë disponibilitet jo të pritur të të dëgjuarit nga ana e politikës kthehet në disponibilitet për ballafaqim, në motiv të hapjes së madhe dhe deri empati.
Së treti: nevojiten figura dhe kompetenca të reja. Mekanizmi, në vetvete thjeshte ka nevojë për një “know how”, njohuri specifike, që implementojnë organizimin klasik të partive. Grup i lehtësuesve, që frymëzojnë takimet ka detyrë të ndërhyjnë, duke spieguar objektivat dhe modalitetet, administruar kohën, duke kufizuar shfrenimin verbal të disave si dhe ngurimin për t’u shprehur të disa të tjerëve, te sintetizoj temat kryesore të debatit,duke e mbajtur të hapur, derisa politkani mund të pergjigjet në mënyrë të ezaurueshme dhe konkrete.
Ky grup personash, përgjithësisht duhet të jenë nga të rinjtë e partisë, që kanë kënaqësinë të pasurojnë kompetencat e tyre, me instrumenta inovativ dhe të përshtatëshme ndaj formave të militancës dhe të organizimit partiak, mbas një përshkrimi specifik formativ.
Së katërti: besueshmëria jepet nga kapaciteti i feedback dhe nga vendosja në rrjete e energjive pozitive, të cilat clirohen në seicilin nga takimet. Për të bërë këtë janë të nevojëshme instrumenta inovativ të prezencës në rrjete dhe të social networking (site të dedikuar, faqe në facebook, të cilat në disa raste mbledhin në kohë reale ndërhyrjet edhe të pjesëmarrësve të jeshtëm), por edhe kapacitete “tradicional” të dhënies përgjigje ndaj këtyre kërkesave të përpikta të qytetarëve, psh nëpërmjetë interesimit të administratës publike, e cila mbledh sinjalizime, i verifikon dhe rikontakton personat e interesuar, duke demostruar një kapacitet të të dëgjuarit, i cili përkthehet në veprime konkrete, nëpërmjete ndërtimit të një modeli origjinal për realizimin e takimeve në terren. Rezultatet janë parë në pozitivitetin e vendosjes në diskutim të modelit organizativ të përfshirjes së personave, të cilët nuk do të ishin tranzituar kurrë nëpërmjet kanaleve tradicional të propagandës partiake, në kuriozitetin dhe vëmendjen e jashtëzakonëshme të medias për një propozim inovativ të ardhur nga një botë e konsideruar pak kreative sic është ajo e politikës.
Kur politika ndërtohet së bashku me qytetarët ekpserienza konfirmon dëshirën e ndarjes së shpresës. Sigurisht vështirësitë mbeten prezente, por si fillim është e mjaftueshme të krijosh modalitete të reja për të bërë të shprehen dhe të mblidhen energjitë pozitive për inspirimin e marëdhëneive të “mira”, që duhet të manifestohen në shoqërinë tonë.
Rastin e takimeve me qytetarë të përzgjedhur jashtë kanaleve klasike të partive, në seli neutro e kemi parë të ndiqet nga PS në turin “Dialog me qytetarët”.Mund t’u bej referencë edhe takimeve, që po zhvillon deputeti Arben Malaj, i cili është fokusuar tek tema e modernizimit të partive politke, duke targetuar të rinjte. Por në të dy rastet kemi të bëjmë me rastin e politikanit aktiv në takim, që i komunikon mesazhin e tij auditorit, me objektiv sigurimin e konsensusit prej tij por pak ose aspak merr mesazhe prej tij. Një formë e thithjes së mendimit të qytetarit ekspert është “Kopit” i ndertuar nga Pd, me 2005, por vetëm me qëllim ngushtësisht pragmatik të prezantimit të një imazhi të ri. Ajo që tentoj të ofroj është praktika e takimeve me qytetarë të individualizuar jashtë kanaleve klasike të partive, në seli neutro dhe mikëpritëse, me një “lehtësues”, që jep kohën e nevojëshme duke bërë të respektohen rregullat e rekrutimit, ku politikani, nuk është direkt protagonist, por si një Ulise i ri, lidhur në direkun e anijes së tij, duke dëgjuar sirenat, ka pothuajse dimensionin shokant të dëgjuesit pasiv dhe të heshtur.
Jemi duke përshkruar një demostrim të qytetarisë pjesëmarrëse, bash i impenjimit të aktivitetit të një partie. Një skenë, prezente dhe në një seri filmimesh disponibël në web, të cilët paraqesin suksesin në fushatën e kaluar elektorale adminsitrative, në rastet kur kjo ide ishte e maturuar brenda stafeve të kandidatëve fitues, për të pasuruar krijimtarinë me disa përfaqësues të botës së konsulencës së sipërmarrjes dhe animacionit social. Takimet dialogje kanë qenë domosdoshmëri edhe mbas zgjedhjeve, duke filluar, që nga zgjedhja e emrave dhe vazhdojnë të jenë akoma më tepër, pas fenomeneve jo normale të konvertimit të pamoralshëm të votës në zgjedhjet e këshillave dhe drejtimit të qarqeve, shprehje të një dëshire dhe të një nevoje të rilidhjes së fijeve të marrëdhënirve direkte me pjesën e qytetarëve dhe të elektoratit, të cilat partitë e sot nuk mundohen për ti arritur dhe në të njëjten kohë, të propozojnë një pedagogji pozitive edhe për vet militantët e PS nëpërmjetë dimensionit mbizotërues të të dëgjuarit. Rihumbja në tavolinë e drejtimit të disa qarqeve nga ana e PS tregon qartë një mungesë të tillë. C’është kjo parti, që nuk mëson nga pësimet por e ngushton gjithnjë e më shumë rrethin e personave mbi të cilët mbështetet. Po kjo partia tjetër, që inicion dhe ushqen shitblerjen dhe me fodullëk mburrret me fitoren në këtë apo atë qark, kur vota popullore nuk ja mundëson këtë gjë? Kësaj situate i shkon shumë mirë morali i humorit të dikurshëm të Luftar Pajes, ku përgjigjësia i ngarkohet atij, që humbi lopën: Po vall vërtet faji është vetëm i kujt humbi lopen? Po hajduti s’ka faj fare? Këtu na vjen në ndihmë Dantia sipas të cilit: “.. arësyeja dhe paudhësitë nuk mund të priten me nyje dhe se e mira dhe e keqja nuk qendrojne kurrë në një anë të vetme”. Ky është një problem por jo i vetëm. Përpara se të iniciojmë procese, duhet të reflektojmë pak: për furinë e ikjes apo përzënies së kolegëve, fenomene të dyja negative. Në këtë mënyrë thërmojmë maxhorancën solide, e cila edhe për shkak të frakturave të brendëshme, jo gjithnjë për arësye parimore, sic tentojnë të shiten, por shumë shpesh për shkak të ndarjes së tortës së pushtetit, të cilën preferojnë më mirë ta prishin në se nuk janë ata pjesëtar në gosti, duke zhvlerësuar realisht votën popullore dhe përkthyer në minorancë qeverisëse në nivel qëndror apo vendor qoftë, konsensusin në maxhorancë, që u jep kjo votë. Në fakt partitë, në këtë rast PS, duhet të përdorin fuqin e vet organizative dhe rrënjet e tyre territoriale si burime të politikës. Militantët dhe simpatizantët janë prezent në territor dhe kërkojnë të ushqejnë ekzistencën e trupës ndërmjetëse të lidhura me partitë, duke mbajtur një raport të vazhdueshëm me qytetarët e grupeve me të gjera dhe më të ekspozuar ndaj risqeve, anomalisë dhe pasigurisë.
A mund të dëgjojnë partitë jashtë tyre kur nuk dëgjojnë zërat brenda vet strukturës së tyre? Rastet e publikimeve të Wikilikes e tregojnë qartë këtë fenomen mosdëgjimi brenda dy partive më të mëdha politike shqiptare: PD e PS. Sot aty flitet shumë dhe dëgjohet pak.Deri sa drejtuesit partiak të cdo niveli nuk do të marrin zakonin e të degjuarit, do të jetë e vështirë të ndërtojmë parti të të moderuarve, parti të rregullave dhe sanksioneve.
Luiza Hoxhaj
Tiranë më 25.10.2011
Botuar ne gazeten Tirana Observer dt5/11/2011, rubrika opinion fq 8
