Cerca nel blog

domenica 27 novembre 2011

Leter e hapur presidentit te Bundesbank

E Charles Wyplozz 24.11.2011
Banka qendrore europiane (Bce) refuzon te reagoj si huadhenese e instances se fundit dhe te le, qe Eurozona te rreshqas drejt katastrofes, apo duhet, qe te garantoj borxhet publike dhe te marre riskun (debite) dhe frika e Gjermanise per shtimin e inflacionit te vertetohet?
Nje leter e Charles Wyplozz per Jens Weidermann, President i Bundesbank ngre nje sere pyetjesh urgjente mbi zgjedhjet e Gjermanise dhe mbi te ardhmen e zones euro: I dashur Jens, Jane gjithnje e me te shumte ekonomistet, sipas te cileve kriza e debive sovrane do te ndalet vetem ne momentin kur Bce, do te nderhyje ne cilesine e huadhenesit te instances se fundit. Per cfare aresye? Me duket, qe ju ngrini tre objeksione: ligjeshmeri te nderhyrjes, guxim moral, pavaresi te Bce. Efektivisht objeksione te tilla ngrene pyetje themelore, por pergjigjia juaj nuk mund te jete: “Jo, kurre”. Sipas interpretimit Tuaj te nenit 213 te Traktatit, Bce nuk duhet te ndihmoje qeverite. Ky eshte edhe interpretimi im, por ne maj 2010, banka Qendrore europiane e ka shkelur kete nen. Ne fakt, duke vendosur te blej borxhin publik grek, Bce jo vetem, ka shkelur frymen e Traktatit, por edhe ka transformuar sistemin e funksionimit te zones euro. Jam ne nje mendje per faktin, qe nje union monetar nuk mund te mbijetoj ne se cdo njeri prej vendeve nuk respekton disiplinen e bilancit. Per me teper zgjidhja e problemit, e gjetur dhjete vjte me pare, ishte Pakti i Stabilitetit. Pakt, qe nuk kishte asnje shprese se do te funksiononte. Jo vetem sepse ai ishte i keqkonceptuar, por mbi te gjitha, sepse realizimi i tij presupozonte, qe qeverite dhe parlamentet do te hiqnin dore nga sovraniteti i tyre ne fushen e bilancit. Traktati ishte keshtu i cenuar, qe ne nisje, por jo ne gjitheshka. Ishte, ne fakt, klauzola e shpetimit (art.123 dhe 125), qe mbikqyrte. Kjo klauzole specifikonte, qe nje vend i cili nuk kishte respektuar disiplinen e bilancit, do te duhej te perballonte pasojat me mjetet e veta, sigurisht, qe do te kishte sherbyer si leksion, per te eleminuar radikalisht nga zona euro jo disiplinimin e bilancit. Duke e bere kalimtare te vetmin instrument te disiplines se bilancit efikas, qeverite e Bce kane “europianizuar” borxhet publike kombetare. Paraardhesi juaj kishte ngritur mburroje kunder ketij gabimi te rende, ashtu sic do te kisha bere edhe une, por tashme e keqja ishte bere, nuk mund te kthehej mbrapsht. NUK SHERBEJNE NDESHKIMET, POR RREGULLAT E REJA Sot Bce mundet vetem te pi kupen deri ne fund. Legalizmat nuk mund te ndryshojne asgje. Duke perfshire ne menyre perfekte si per Ju dhe per Bundesbank do te jete e veshtire te gelltitesh kete kafshate te hidhur, por alternative eshte renia e eurozones. Dhe imagjinoj, qe pavaresisht kunder deshires Suaj nuk mund te mos prirem drejt nje alternative kaq shkaterruese. Eshte keshtu, vertete? Do te me pelqente te merrja nje konfiirmim Tuajin. Vendimet e majit 2010 kane krijuar nje kurajo te forte morale, ate te inkurajimit te vendeve per te mos respektuar disiplinen e bilanceve, duke llogaritur vecanerisht mbi nje shtyrje nga ana e vendeve anetare. Nevojitet tani te rendim per te riparuar keto pasoja shakterruese. Por jo ne kete moment. Tani jemi plotesisht ne krize dhe prioritet apsolut eshte t’i japim urgjentisht fund. Vecanerisht per pjesen me te madhe te bashkepatrioteve Tuaj duket qe prioroteti konsiston ne ndeshkimin e vendeve te padisiplinuara. Me vjen keq, por kjo nuk mund te funksionoj. Vendosja e masave shtrenguese te bilancit per vendet ne recension, ose ne prag te renies ne te, nuk do te sjelle ndonje ulje domethenese te deficitit. Mjafton te shohesh se cfare po ndodh ne Greqi, per te pasur nje konfirmim. Pergjigjia e drejte ndaj rrezikut moral eshte parapergatija e nje instrumenti te ri,i cili garanton disiplinen e bilancit, pa kete vendoset ne diskutim sovraniteti i vendeve anetare te zones euro. Ne kete moment diskutohet mbi disa zgjidhje dhe shume nga keto e perfshijne Bce. Nje shembull mund te jete i dobishem. Perpara krizes Bce ka qortuar shpesh mungesen pothuajse totale te spread mbi deficitin publik te vendeve te cilat ne menyre te qarte nuk kujdesen per disiplinen e bilancit. Megjitheate Bce, ne kete gjendje, qe jane punet ka nje pergjegjesi te rende. Duke pranuar si kolateral te gjitha obligacionet e te gjitha vendeve anetare, Bce, garantonte, ne fakt, vleren e obligacioneve te tilla, duke inkurajuar “de facto” jo disiplinen e bilancit. Ky gabim mund te ndreqet pa ndryshuar Traktatin. Bce mund te vendos njeaneshmerisht te pranoj si kolateral ne operacionet e saj te rifinancimit vetem obligacione te metuara nga vende, qe kane ndermarre masa ne favor te disciplines se bilancit. Takimi i fundit i krereve europiane ka stabilizuar ne menyre te aresyeshme, qe te gjitha vendet e zones euro duhet te adaptojne nje rregull kushtetues te frenimit te borxhit, te ngjashem me ate qe ka Gjermania dhe ne te njejten kohe, te ndertoje komisione te pavarura, te ngarkuar per te kryer vleresimin e politikes se bilancit. Me te kaluar krizen Bce do te duhet vetem te konsideroj kete vendim dhe te reagoj per pasoje kur te efektivizoj operacionet e rifinancimit. Nje mase e tille, e vetme, do te jete pa dyshim me efikase se pakti i Stabilitetit dhe masat e tjera intruzive, qe aktualisht jane, duke u shqyrtuar. Embelsira per ne fund, paralajmerimet e Bce do te ishin marre shume me seriozisht se ne te kalauren. Dhe jane ide te tjera ne diskutim. Disa kane te bejne me Eurobondet, psh projekti i “obligacioneve te sigurta” te tjera: debitet blu dhe debitet e kuq. Por objektivi i ideve te tilla nuk eshte t’i vendoset nje fren krizes ne vijim, por per te krijuar, per te ardhmen, kushtet per nje disipline te bilancit. Ne se ju te Bundesbank mendoni, qe masa te tilla paraprake jane te panevojeshme ose te pamjaftueshme, do te ishte oportune, qe te spiegonit motivin. PAVARESIA E PAQENDRUESHME E BCE Eshte sigurisht e drejte te preokupohemi, si kemi bere per pavaresine e Bankes. Nje nga progreset et e rendesishme te permbushura nga Bashkimi Europian eshte ai qe ka akorduar totalisht te gjitha bankave te zones euro. Bundesbank mund te jete krenare, qe ka demostruar nje rendesi kruciale te parimit te pavaresise. Ne fakt Bce, fale Traktatit, mund te thuhet, qe eshte banka qendrore me e pavarur ne bote. Te pakten “de jure”. Po “de facto”? Mendojme per vendimin e marre nga Bce ne majin e 2010, te mbeshtese direkt borxhin grek. Si valle ka vendosur ne menyre te tille? Megjithese pa kerkuar ndjese nevojitet te pranoj, qe ekziston nje aresye: kufiri midis politikes se bilancit dhe poltikes monetare eshet ekstremisht i paqendruehsme dhe nuk mund te jete i ndare ne menyre precize, gje qe implikon pashmangeshmerisht parimin e epersise se politikes, pasoje e faktit, qe ka nje pengese te vetme te bilancit publik e cila kombinon saldot e bilancit fitimet e realizuara nga banka qendrore qe emeton monedhe. Per te siguruar integralisht pavaresine e bankes qendrore, nevojitet qe ne cdo rethane fitimet te jene ekzogjene dhe saldot e bilancit endogjene. Nderkaq teprica eshte vlera reale ( e zhveshur nga inflacioni) e debitit. Ne maj 2010 Bce ishte propabilisht e bindur, qe vlera e debiteve sovrane nuk mudn te ishte vendosur ne diskutim, as ne rastin e nje defaulti (falimentimi). Banka qendrore ne kete rast ka bere nje gabim vleresimi per nje gabim te tille ka thene : “Jo, kurre” nuk ben qe te konfirmoj qe ne kete fushe situata nuk eshte thuajse bardhe zi. Historia gjermane ka demostruar pasojat katastrofike –iperinflacion- te financimit monetar te deficitit te bialncit, por mesimi qe nxirret nga ky episod eshte me i holle se sa duket me veshtrim te pare. Iperinflacioni ka qene pasoje e financimit te vazhdueshme te deficitit te pafund. Sot e kesaj dite pritet nga Bce nje nderhyrje specifike. Duhet te pranoj te garantoj debite tashme te emtuara. Dhe garantimi nuk kerkon qe Bce te absorboj sasi te jashtezakoneshme te borxhit publik. Do te duhej te na mjaftonte fjala e saj dhe ne rast se do te duhej te blinte borxhin, do ta bente ne sasi te kufizuar dhe asngje nuk do ta pengonte te sterilizonte blerjet e saj, duke evituar keshtu nje shtim te padallueshem te mases monetare. Shembulli gjermani viteve 30 nuk aplikohet ne situaten e sotme. Edhe ne se nuk bindeni, do te donim ta benit te ditur. Ne rast te kundert spiegoni perse. Ceshtjet e trajtuara jane shume komplekse dhe kerkojne analiza te sakta. Eshte me gjithate e sigurt qe pergjigjet nuk mund te jene bardhe zi. Detyra Juaj eshte e veshtire sepse duhet te permbushni zgjedeje te veshtira, qe ne fund reduktohen ne dy. Bce duhet te refuzoj te reagoj si huadhneese e instances se fundit dhe te le qe Eurozona te reshqase drejt katastrofes, ose duhet te garantoj borxhet publike dhe te vrapoj drejt rrezikut qe frika juaj te vertetohet? Ne se keni nje alternative me te mire per te ofruar, ende nuk e keni prezantuar.
 Perktheu Luiza Hoxhaj

Nessun commento: