Nga cikli: Reflektime mbi aglomerimin urban në
Shqipëri dhe Ballkan
Një qytet në prag transformimi
Vlora, e vendosur në një nga zonat më të bekuara të
Mesdheut, midis detit Adriatik dhe Jon, ka qenë historikisht një qytet portual
dhe tregtar me një identitet të theksuar bregdetar. Por vitet e fundit, ritmet
e zhvillimit kanë ndryshuar dukshëm. Ndërtimi intensiv, rritja e kërkesës për
pasuri të paluajtshme, prania e turistëve të huaj dhe rritja e popullsisë
sezonale, e kanë shtyrë qytetin drejt një aglomerimi progresiv, me të
gjitha avantazhet dhe sfidat që ky fenomen sjell.
Çfarë është aglomerimi dhe si
manifestohet në Vlorë?
Aglomerimi nënkupton përqendrimin gjeografik të
popullsisë, aktiviteteve ekonomike dhe shërbimeve në një hapësirë të kufizuar.
Në kontekstin e Vlorës, kjo përqendrim ndodh veçanërisht përgjatë vijës
bregdetare, në zonën e Ujit të Ftohtë, në Skelë, në Lungomare dhe drejt
Orikumit, ku shihen më qartë simptomat e densifikimit urban:
- Ndërtim
i përshpejtuar, shpesh me mungesë kontrolli estetik dhe mjedisor
- Rritje
e çmimeve të banesave dhe qirave, duke përjashtuar banorët vendas nga
tregu
- Mungesë
infrastrukture mbështetëse për fluksin e shtuar të popullsisë dhe
vizitorëve
- Presione
mbi burimet natyrore dhe trashëgiminë kulturore
Aglomerimi si mundësi: Një qytet
që tërheq
Nuk ka dyshim se rritja e kërkesës për të jetuar
apo investuar në Vlorë është shenjë e atraktivitetit të qytetit.
Infrastruktura e përmirësuar (sidomos segmenti i ri i ByPass-it), porti
turistik në ndërtim, praninë gjithnjë e më të madhe të resorteve dhe hoteleve,
e kanë kthyer Vlorën në një pikë tërheqëse për kapitalin dhe njerëzit,
si nga Shqipëria, ashtu edhe nga jashtë.
Aglomerimi, në këtë kuptim, mund të nxisë:
- Rritjen
e produktivitetit dhe të punësimit në sektorë si turizmi,
ndërtimi, gastronomia dhe transporti
- Diversifikimin
ekonomik, me
iniciativa në shërbime kreative, teknologji, logjistikë
- Rritje
të të ardhurave për bashkinë dhe komunitetin përmes taksave dhe konsumit
Sfida dhe rreziqe në horizont
Por ky zhvillim, nëse mbetet i pakontrolluar,
mund të sjellë pasoja të pakthyeshme për Vlorën. Disa nga to tashmë kanë nisur
të shfaqen:
- Shpërfytyrimi
i peizazhit bregdetar, me ndërtime të larta që dëmtojnë vijën e
horizontit dhe pamjen panoramike
- Mungesa
e hapësirave publike dhe e një strategjie për mobilitet të
qëndrueshëm
- Presione
mbi infrastrukturën e ujit, kanalizimeve, energjisë dhe menaxhimit të
mbetjeve
- Prishje
e ekuilibrit midis jetës turistike dhe asaj komunitare, duke minuar cilësinë e
jetës për banorët afatgjatë.
Në këtë kuptim, Vlorës i kanoset rreziku që
aglomerimi të kthehet në mbingarkesë urbane – një fazë ku përfitimet e
zhvillimit fillojnë të zëvendësohen me kosto sociale dhe mjedisore.
Drejt një modeli të qëndrueshëm
Për të përfituar nga potenciali i aglomerimit,
Vlora ka nevojë për një qasje të balancuar zhvillimi, e cila vendos në
qendër:
- Menaxhimin
e territorit dhe planifikimin afatgjatë urban
- Rregullimin
e tregut të pasurive të paluajtshme, për të mos përjashtuar komunitetin vendas
- Zhvillimin
e një turizmi të kontrolluar, që nuk dëmton resurset natyrore dhe sociale
- Inovacionin
në shërbime dhe infrastrukturë, duke përfshirë mobilitetin e gjelbër dhe
energjinë e rinovueshme
- Dialogun
me komunitetin dhe përfshirjen e tij në vendimmarrje
Përfundim: Një moment për
reflektim
Vlora është sot në një pikë kthesë: midis
një potenciali të madh zhvillimi dhe një rreziku të dukshëm deformimi.
Aglomerimi nuk është në vetvete problem, por një proces që kërkon menaxhim
të kujdesshëm, të udhëhequr nga vizion, plan dhe respekt për territorin dhe
njerëzit.
Nëse Vlora arrin të ndërtojë një ekuilibër midis
rritjes dhe qëndrueshmërisë, ajo mund të bëhet një model mesdhetar i
zhvillimit urban të zgjuar dhe të kujdesshëm – një qytet i jetueshëm,
mikpritës dhe rezilient në dekadat që vijnë.
💬 Ky artikull është pjesë e
ciklit të reflektimeve mbi aglomerimin urban në Shqipëri dhe Ballkan, me fokus
në qytetet bregdetare që po përjetojnë presione të reja zhvillimi. Lexoni
gjithashtu: “Tirana në Rritje: Aglomerimi Urban si Sfide dhe Mundësi”
Nessun commento:
Posta un commento