Kur mungon Shqipëria në tryezën ku duhet të udhëheqë

Rasti i Shtyllës së Katërt të EUSAIR dhe mungesa shqiptare në Georgioupolis

Nga: Luiza Hoxhaj

📍 Publikuar në: www.detipafund.com

🟦 Hyrje për lexuesit e blogut

Në një kohë kur Shqipëria aspiron të jetë një aktor i rëndësishëm në politikat rajonale dhe evropiane për turizmin dhe zhvillimin e qëndrueshëm, mungesa e saj në forume kyçe është më shumë se një detaj i vogël – është një simptomë. Ndaj, kam vendosur të ndaj këtë reflektim, jo për të fajësuar, por për të nxitur një diskutim të nevojshëm: Si mund të bëhemi më të pranishëm dhe më të përgjegjshëm në proceset ku jo vetëm që kemi vend, por edhe rol drejtues?

Kur mungon Shqipëria në tryezën ku duhet të udhëheqë

📅 3 maj 2025, Georgioupolis, Greqi.

Në kuadër të Forumit të 9-të të Strategjisë së BE-së për Rajonin Adriatiko-Jonian (EUSAIR), u zhvillua një nga sesionet më të rëndësishme të këtij viti: Shtylla 4 – Turizmi i Qëndrueshëm, me fokus te turizmi kulturor dhe dieta mesdhetare si motorë për zhvillim rural. Folës të nderuar nga Greqia, Serbia, Bosnje-Hercegovina, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Komisioni Evropian ndanë praktikat e tyre për ndërthurjen e trashëgimisë kulturore me zhvillimin turistik dhe gastronomik të zonave të tyre.

Por diçka binte në sy. Shqipëria... mungonte.

Jo vetëm si pjesëmarrëse, por si bashkë-koordinatore zyrtare e kësaj shtylle strategjike së bashku me Kroacinë, nuk pati asnjë përfaqësues në panel. Asnjë zë institucional, teknik apo praktik nga vendi ynë.

Pse është kjo një mungesë që nuk kalon pa pasoja?

Kjo nuk është një çështje e protokollit apo e axhendave diplomatike. Kjo është një mundësi e humbur për Shqipërinë në disa drejtime:

• Dieta mesdhetare, e njohur si Trashëgimi Botërore nga UNESCO, nuk është vetëm një stil jetese i vendeve fqinje. Ajo është pjesë e gjallë e jetës në jug të Shqipërisë – nga traditat kulinare të Labërisë te zakonet e tavolinës në Vlorë, Himarë e Gjirokastër.
• Itineraret kulturore si “Iter Vitis” (Rruga e Verës), “Rrugët e Ullirit” apo “Kafenetë Historike”, ku Shqipëria ka çdo potencial të jetë pjesë, po ndërtojnë rrjete bashkëpunimi dhe promovimi ndërkombëtar – pa ne.
• Indikacionet gjeografike (GIs), për të cilat diskutohej në këtë sesion, janë mënyra të drejtpërdrejta për të mbrojtur dhe promovuar produkte autentike shqiptare si vera e Përmetit, ulliri i Himarës apo glikoja e Gjirokastrës.

Në të gjitha këto, Shqipëria ka jo vetëm histori, por potencial për lidership. Dhe si bashkë-koordinatore e Shtyllës së Katërt, përfaqësimi ynë nuk duhet të jetë rastësor apo fakultativ.

A mund të justifikohet kjo mungesë?

Disa mund të mendojnë se zgjedhjet vendore të 11 majit mund të kenë penguar angazhimin institucional në nivel të lartë. Por sesione si ky nuk kërkojnë domosdoshmërisht ministra – përfaqësues teknikë, ekspertë lokalë, organizata të shoqërisë civile dhe profesionistë të sektorit janë më se të mjaftueshëm për të mbrojtur interesin kombëtar dhe për të ndarë përvojën shqiptare.

Çfarë humbim kur mungojmë?

1.    Zërin në tryezat ku përcaktohet axhenda rajonale dhe evropiane.

2.    Mundësinë për të ndikuar politikat dhe financimet për turizmin e qëndrueshëm.

3.    Promovimin e praktikave pozitive shqiptare në skenën ndërkombëtare.

4.    Rrjetëzimin me projekte dhe partneritete që ndihmojnë komunitetet lokale.

A ka ende kohë për të reflektuar?

Po. EUSAIR është një proces afatgjatë, dhe Shqipëria ka kohë të rikuperojë pozicionin e saj si udhëheqëse dhe jo spektatore. Kjo kërkon:

• Riorganizim të përfaqësimit në ngjarje strategjike ndërkombëtare;
• Aktivizimin e komuniteteve dhe ekspertëve në vend, që janë të gatshëm të kontribuojnë;
• Një plan kombëtar për të shfrytëzuar më mirë mundësitë që ofron EUSAIR në fusha si turizmi rural, gastronomia, dhe trashëgimia kulturore.

Nëse Shqipëria dëshiron të jetë jo thjesht “e përfshirë”, por bashkë-formësuese e së ardhmes së Adriatikut e Jonit, duhet të jetë aty ku merren vendimet. Dhe për këtë, prania jonë – institucionale, teknike dhe njerëzore – është thelbësore.

🖋️ Luiza Hoxhaj

🌐 www.detipafund.com

📌 #EUSAIR #TurizmiIQendrueshem #DietaMesdhetare #TrashëgimiKulturore #ShqipëriaNëRajon