Nga Luiza Hoxhaj
Kur Shqipëria priti Samitin BE-Ballkan Perëndimor për herë të
parë, nuk ishte thjesht një takim tjetër diplomatik. Për vendin tim, ishte një
moment vëmendjeje globale – një dritare e rrallë në qendër të vëmendjes
ndërkombëtare. Tapeti i kuq në Tiranë shënoi më shumë sesa formalitet
ceremonial; ai përfaqësoi një gjest njohjeje të shumëpritur dhe, për shumë
shqiptarë, një burim krenarie. Ai ofroi një dritare për imazhin publik – një
dritare për riformësimin e mënyrës se si shihet Shqipëria, jo vetëm nga fqinjët
e saj, por nga Evropa në tërësi.
Por si dikush i angazhuar në politikat publike dhe zhvillimin
rajonal, e gjej të nevojshme të ndalem dhe të pyes: përtej këtij momenti të
dukshmërisë simbolike, çfarë prodhoi në të vërtetë Samiti? A i ndryshoi
dinamikat e marrëdhënieve BE-Ballkan Perëndimor, apo thjesht i ripërsëriti ato
me një gjuhë të lëmuar dhe mundësi të ripërtërira për dukshmëri?
Ky reflektim nuk ka të bëjë me zvogëlimin e asaj që
përfaqësonte ngjarja. Përkundrazi, ka të bëjë me marrjen e vlerës simbolike dhe
pyetjen nëse ajo përputhej me substancën strategjike – veçanërisht në një nga
çështjet më kritike në axhendë: migracionin.
Samiti u zhvillua mes tensioneve të ngutshme gjeopolitike dhe
një krize në thellim të migracionit - dy faktorë që i dhanë diskutimeve si
urgjencë ashtu edhe kompleksitet. Migrimi, në veçanti, ishte në qendër të
vëmendjes në axhendë. Por, ndërsa gjuha politike pasqyronte partneritetin dhe
solidaritetin, rezultatet konkrete në aspektin e përgjegjësisë së përbashkët
dhe reformës sistemike ishin të kufizuara.
Çështja e migracionit zbuloi edhe një herë një vijë të njohur
ndarëse midis bërthamës së BE-së dhe periferisë së saj. Ballkani Perëndimor
vazhdon të shihet më shumë si një zonë tampon sesa si partnerë të barabartë në
menaxhimin e dinamikës evropiane të migracionit. Kjo i bën jehonë analizës së
Mario Nuti-t në esetë e tij të dyfishta mbi Shengenin dhe krizën evropiane të
migracionit, ku ai nënvizon mospërputhjet dhe asimetritë e pushtetit të
natyrshme në qasjen e BE-së ndaj politikës së përbashkët të kufijve dhe
migracionit.
Në këtë kuptim, Samiti i Tiranës ofroi më shumë një skenë
sesa një strategji. Rëndësia e tij qëndronte në simbolikë sesa në transformim
sistemik. Po, pati riafirmime të perspektivës evropiane për Ballkanin
Perëndimor. Po, u përmendën lidhshmëria dhe bashkëpunimi energjetik. Dhe po,
prania e udhëheqësve evropianë në Tiranë dërgoi një sinjal të fuqishëm. Por
rajoni ka nevojë për më shumë sesa sinjale.
Ajo që mungonte ishte një përballje e ndershme me atë që
përfaqëson vërtet Ballkani Perëndimor në projektin evropian: jo vetëm një
hapësirë tranzicionesh të papërfunduara, por një rajon i aftë të ofrojë
zgjidhje, talent dhe qëndrueshmëri. Një samit vërtet strategjik do të kishte
pranuar kufijtë e integrimit të nxitur nga kushtëzimi dhe do të kishte hapur
derën për bashkëkrijim më të barabartë të politikës evropiane.
Në sferën e migracionit, kjo do të thoshte kalim nga një
mentalitet i përmbajtjes në një të politikave të përbashkëta të integrimit,
investim në kapacitetet lokale dhe angazhim të përgjegjshëm dypalësh. Vende si
Shqipëria, të cilat tashmë po lundrojnë në flukse dhe dalje komplekse
migratore, kanë nevojë për më shumë sesa premtime abstrakte. Ato kanë nevojë
për qartësi, burime dhe një zë në tryezën e vendimmarrjes.
Për më tepër, Samiti duhet të kishte amplifikuar rolin
potencial të Ballkanit Perëndimor në tranzicionet e gjelbra dhe blu,
inovacionin dixhital dhe sigurinë rajonale. Përjashtimi i këtyre diskutimeve në
nivelet dytësore të diplomacisë është një mundësi e humbur.
Nëse qëllimi i BE-së është të stabilizojë, integrojë dhe
fuqizojë territorin e saj, atëherë ajo duhet ta trajtojë Ballkanin Perëndimor jo si një
problem që duhet menaxhuar, por si një partner që duhet përqafuar. Samitet
simbolike nuk janë të mjaftueshme. Kornizat konkrete, hartat rrugore të
përbashkëta dhe njohja reciproke e pjekurisë politike janë thelbësore.
Tirana do të mbahet mend për momentin e saj të tapetit të
kuq. Por historia do të pyesë se çfarë pasoi pasi tapeti u hoq.
Nessun commento:
Posta un commento