Gjate ketyre 60 vjeteve Unioni europian ka lindur dhe eshte rritur. Sot me shume se kurre, ne nje bote te globalizuar ne ndryshim te vazhdueshem Europa eshte thirrur te perballoj sfida te reja.
Globalizimi i ekonomise, evolucioni demografike, ndryshimet klimatike, aksesi energjetik per te mos folur per kercenimet e reja te sigurise, jane temat e medha me te cilat Europa e shekullit te 21 duhet te perballet.
Te gjitha keto problematika, qe nuk njohin kufije, Shtetet anetare nuk jane me ne gjendje t’i perballojne te vetme. Per te perballur keto sfida Europa duhet te disponoj disa instrumenta efikase dhe koerente te adaptuara per funksionimin e nje Europe jo me prej 15 por 27 shtetesh anetare si dhe per t’iu pergjigjur zgjerimit te metejshem te saj apo edhe transformimeve te shpejta te botes aktuale. Pra per te perballur keto sfida Europa duhet te modernizohet. Per t’u bere balle dhe per t’iu pergjigjur preokupacioneve te qytetareve nevojitet nje force kollektive ne nivel europian.
Duke llogaritur evolucionin politik, ekonomik dhe social dhe duke dashur t’u pergjigjen aspiratave te europianeve, kryetaret e shteteve anetare dhe te qeverive perkatese kane vendosur rregulla te reja te cilat disiplinojne prurjet dhe modalitetet e veprimtarise se ardheshme te Unionit.
Eshte ky objektiv i Traktatit te Lisbones te 13 dhjetorit 2007, frut i negociatave te ndermarra nga shtetet anetare ne kuadrin e nje konference nderqeveritare, ne punimet e te ciles kane marre pjese gjithashtu Komisioni europian dhe parlamenti europian..
Rregullat e jetes se perbashket te stabilizuara nga Traktati, jane te rregulla te trasheguara dhe rregulla te rinovuara. Unioni Europian posedoi karten e vet te te drejtave themelore, me vlere juridike deri sa hyri ne fuqi Traktati i Lisbones. Te drejtat qe jane shkruar ne kete karte, te trasferuara edhe ne Traktatin e Lisbones e bejne ate nje tekst te nivelit nderkombetar, i vetmi tekst qe bashkon te drejtat e Deklarates Universale te te Drejtave te Njeriut dhe te drejtat sociale themelore. Ne kete rast behet fjale per nje fitore te shoqerise civile, e cila kishte pretenduar nje bashkim te tille te te drejtave civile, politike dhe sociale.
Traktati i Lisbones synon te pershtasi institucionet europiane dhe metodat e tyre te punes, te forcoje legjitimitetin demokratik te Unionit dhe te konsolidoj vlerat themelore qe jane ne baze te tij. Trakati i Lisbones eshte ratifikuar nga seicili nga 27 vendet e UE, bazuar ne normat respektive kushtetuese. Ne baze te artikullit 6 te traktatit te Lisbones, teksti hyri ne fuqi ne 1 dhjetor 2009.
Pervec respektimit te ketyre te drejtave te transferuara nga Karta e te Drejtave themelore Traktati i Lisbones ka percaktuar edhe disa te drejta te reja, qe jane: dinjiteti njerezor, liria, demokracia, barazia, shteti ligjor dhe respektimi te drejtave te njeriut. Jane keto vlerat themelore te UE te sanksionuara ne hyrje te Traktatit te Lisbones. Behet fjale per vlera te perbashketa te te gjitha shteteve anetare te Unionit dhe te detyrueshme per respektim nga seicili prej tyre.
Promovimi i ketyre vlerave, se bashku me paqen dhe mireqenien e popujve te saj figuron sot ne objektivat themelore te Unionit. Ketyre objektivave themelore u asociohen te tjera me te detajuara, midis te cilave promovimi i drejtesise dhe mbrojtja sociale, luftimi i cdo lloj diskriminimi etj.
Me Traktatin e Lisbones regjistrohet ne kete menyre nje progres domethenes nen profilin e mbrojtjes se te drejtave themelore dhe hapet rruga per aderimin e Unionit ne Konventen europiane ne mbrojtje te te drejtave njerezore dhe lirive themelore.
Traktati i Lisbones garanton nder te tjera edhe aplikimin e Cartes se te drejtave themelore, duke e pajisur keshtu UE me nje teresi te drejtash civile, politike dhe sociale, juridikisht te cenuara me pare nga institucionet e fushes se te drejtave te Unionit, por edhe te shteteve anetare,.
Karta liston gjithe te drejtat themelore te grupuara ne gjashte kapituj te medhenj: dinjiteti, liria, barazi, solidaritet qytetari dhe drejtesi. Nderkohe nderfut edhe te drejta te tjera qe nuk figurojne ne Konventen europiane te te drejtave te njeriut. Psh ne cilesine e mbrojtjes se te dhenave, bioetikes dhe mireqeverisjes si dhe riafirmim te luftes ndaj cdo forme te diskriminimit mbi baze seksi, race, apo ngjyre te lekures, per shkaqe politike etj. Karta thekson pastaj te drejtat sociale te aplikueshme ne fushen e ndermarrjeve, vlen te theksohet e drejta e punetoreve per te qene te informuar,per te negociuar dhe ndermarre veprime kolektive per mbrojtjen e interesave te tyre, me fjale te tjera e drejta e greves. Mendo sa te pavenda, te pamatura dhe te padenja duken sot ne diten e Europes anatemimet qe mund ti behen nje greve te minatoreve ne mbrojtje te interesave te tyre apo greves se perfaqesuesve te opozites dhe mbeshtetesve te saj per nje te drejte te rendesishme sic eshte ajo e votes se lire, e cila eshte themeli i demokracise.
Se fundi Traktati i Lisbones ka nderfutur nje te drejte te re qe u mundeson qytetareve te shprehen mbi ceshtje europiane nepermjete peticionit te firmosur te pakten nga 1 milion qytetare te nje numri te caktuar vendesh, te cilet tashme kane mundesine ta dergojne ne komision dhe te bejne edhe propozime legjislative.
Me ne fund po shkohet drejt nje ringritjeje te te ashutquajturave te drejta kollektive dhe jo vetem ato te individeve te pervecem.
Respektimi i ketyre te drejtave eshte ne baze te procesit te integrimit europian. Te jesh europian do te thote te ndash te njejtat vlera si qytetaret europian dhe njekohesisht te gezosh disa te drejta te rendesishme. Mbi te njejtat te drejta do te nevojitej te investohet per t’iu pergjigjur nevojes per te bere funksionale demokracine ne vendin tone. Duke sintetizuar kete koncept pikerisht ne diten e Europes, keto te drejta do te na udheheqin ne perballimin e sfides se globalizimit duke prosperuar cdo dite. Te gjithe besoj e kujtojme arrogancen dhe paligjshmerine me te cilen u refuzua peticioni i qytetareve vlonjate, te cilet kerkonnin te shpreheshin me referendum ne se duhet apo jo te kryhej ndertimi i Parkut energjetik ne Vlore, e drejte kjo e njohur nga dokumenat europiane te cilave u referohemi por edhe nga vet Kushtetuta e Shqiperise. Ky gjest refuzues eshet tregues i mos europianizimin e strukturave dhe institucioneve tona si dhe mos qenderzimit te qytetarit ne proceset demokratike dhe ligjore.
Shqiperia, vend aspirant per tu integruar ne Europe eshte nje nga vendet me antike te Ballkanit, qe i ka rrenjet ne kulturen ilire. Ajo ka evoluar hape pas hapi, duke pergatitur hapjen e saj drejt modernitetit dhe parimeve te lirise dhe drejtesise. Vlerat ne te cilat bazohet shoqeria shqiptare jane frut i impenjimit te gjeneratave, te burrave dhe grave te orientimeve te ndryshme politike apo apolitike, laike apo religioze qofshin, te cilat gjejne pasqyrim ne kushtetuten e viti 1998, e cila perfaqeson ne vetvete nje perpjekje kunder totalitarizmit. Ajo eshte formuar mbi respektin e dinjitetit njerezore dhe eshte inspiruar nga parimet e lirise, barazise, te vlefeshme per kedo qe jeton ne territorin shqiptar.
Gjitheshka qe perben pasurine e ketij vendi, bukurite e tij artistike dhe natyrore, burimet ekonomike dhe kulturore, institucionet demokratike duhet te jene ne sherbim te njerezve, te burave dhe grave, te te rinjve dhe te gjeneratave te ardheshme. Trakati i Lisbones dhe Konventa europiane kontribuojne per te realizuar nje rend nderkomebtar te bazuar mbi te drejtat njerezore si dhe mbi barazine dhe solidaritetin midis popujve, perfshi edhe popullin tone. Per kete aresye ne duhet te ndertojme institucione qe te mbeshtesin realisht me te dobetit, per te garantuar zhvillimin e kapaciteti dhe aftesive te punes, morale dhe shpirterore te cdo personi. Per kete aresye ne duhet te integrohemi duke trasheguar keto vlera si dhe pasuruar edhe me vlerat europiane. Pra ne duhet te integrohemi duke ruajtur dhe pasuruar identitetin tone.
Shqiperia ka bere hapa procedurial ne drejtim te integrimit euro-atlantik, por ajo ka nevoje mbi te gjitha per hapa real. Tani eshte momenti per ti thelluar keto hapa dhe per tu bere te denje per familjen ne te cilen kerkojme te integrohemi. Ne kete rruge nuk mjafton plotesimi i nje pyetesori. Cfaredo qe te jete shkruar ne ato mijera faqe-pergjigje te pyetsorit te BE eshte e shvleftesuar pa zbatimin praktik te parimeve dhe vlerave te lartepermendura. Cdo germe te hedhur ne ato pergjigje e cvlereson ajo qe po ndodh ketu ne zemer te atdheut tone, ne bulevardin Deshmoret e Kombit, ajo qe po ndodh perpara hundes se qeverise sone pa nuhatje, pa veshe, pa sy. Cdo pergjigje shvleresohet nga indiferentizmi qeveritar ndaj zerit te qytetareve te vet, qe kerkojne te degjohen.
Sa primitive dhe jo njerezore eshte te besh indiferentin, te besh sikur ne kete vend nuk po ndodh asgje. Eshte edhe kjo nje aresye perse duhet ridizenjuar qeverisja ne kete vend, duke kryer nje reforme institucionale prej te ciles “zoterinjte e vertete” te rezultojne qytetaret dhe jo qeveritaret.
Sot po mbyllet nje epoke per ne shqiptaret duke pretenduar sigurisht qe te hapet nje epoke e re. Sot Shqiperia ime, Shqiperia jone duhet te rinisi rrugen per t’iu bashkuar Europes se enderruar, rruge te cilen e ka nisur e rinisur disa here dhe po aq here ja kane nderprere ne menyre brutale. Sot Shqiperia ime, Shqiperia jone duhet te nis fluturimin drejt endrres se vertet.
Luiza Hoxhaj
Tirane me 09.05. 2010
Publikuar ne gazeten on line cene-alb.com
Nessun commento:
Posta un commento