Në muajt e fundit, Shqipëria është përballur me një fenomen të pazakontë në nivelin e qeverisjes vendore: disa prej kryetarëve të bashkive më të mëdha të vendit nuk po ushtrojnë më mandatin e tyre. Disa janë nën hetim apo në arrest, të tjerë janë dorëhequr, dhe katër të tjerë janë bërë deputetë.
Në këto kushte, drejtimin e bashkive e kanë marrë të ashtuquajturit kryetarë të komanduar – persona që nuk janë zgjedhur nga qytetarët me votë të drejtpërdrejtë, por të emëruar nga këshillat bashkiake për të zëvendësuar kryetarin e munguar.
Ligji shqiptar i jep këtyre kryetarëve të komanduar kompetenca të plota, njësoj si kryetarët e zgjedhur. Por këtu lind pyetja themelore:
👉 A është e drejtë që një person pa mandat popullor të marrë vendime që prekin zhvillimin e një qyteti për dekada të tëra?
Çfarë ndodh në vende të tjera?
-
Italia: kur kryetari largohet nga detyra, qeveria dërgon një komisioner neutral. Ky administron përditshmërinë, por nuk merr vendime madhore. Brenda 6 muajsh zhvillohen zgjedhje të reja.
-
Greqia: zëvendësuesi nga këshilli bashkiak merr detyrën, por nëse mungesa është më e gjatë se një vit, shpallen zgjedhje të jashtëzakonshme.
-
Maqedonia e Veriut: qeveria cakton një ushtrues detyre dhe brenda 90 ditësh thirren zgjedhjet.
-
Kosova: zëvendëskryetari merr përkohësisht detyrën, por zgjedhjet e jashtëzakonshme zhvillohen brenda 45 ditësh.
-
Shqipëria: kryetari i komanduar mund të qëndrojë deri në fund të mandatit (pra edhe 2-3 vjet) dhe ka kompetenca të pakufizuara, përfshirë vendime strategjike.
Ku qëndron problemi?
Sot në Shqipëri, komandimi ka tre boshllëqe madhore:
-
Zgjatje e pakufizuar – kryetari i komanduar mund të qëndrojë deri në përfundim të mandatit.
-
Kompetenca të plota – mund të nënshkruajë PPP, plane urbanistike, apo kontrata që ndryshojnë fatin e qytetit për dekada.
-
Mungesë legjitimiteti demokratik – qytetarët nuk kanë asnjë fjalë në këtë proces.
Çfarë duhet ndryshuar?
Për të ruajtur balancën mes stabilitetit administrativ dhe legjitimitetit demokratik, Shqipëria mund të ndjekë disa rrugë:
-
Afat i kufizuar i komandimit: jo më shumë se 3–6 muaj.
-
Zgjedhje të jashtëzakonshme: nëse periudha e mbetur është më e gjatë se 1 vit.
-
Kompetenca të kufizuara: kryetari i komanduar të administrojë përditshmërinë, jo të marrë vendime të pakthyeshme.
-
Modeli i komisionerit neutral: një figurë e paanshme, e emëruar përkohësisht nga qeveria ose një organ i pavarur.
Përfundim
Rasti i kryetarëve të komanduar ka zbuluar një boshllëk të madh ligjor dhe demokratik në Shqipëri. Nëse nuk ndërhyhet shpejt, rrezikojmë që qytete të tëra të udhëhiqen për vite nga persona pa mandat popullor, që marrin vendime afatgjata dhe të pakthyeshme.
Kjo është një thirrje për reformë ligjore urgjente, që të garantohet se qytetarët nuk mbeten jashtë procesit të përfaqësimit dhe që demokracia vendore të mos kthehet në një formalitet.
Nessun commento:
Posta un commento