Cerca nel blog

martedì 13 dicembre 2011

Ekonomia e te ardhmes

Në fillim të viteve nëntëqind poeti Rainer Maria Rilke theksonte që : “ e ardhmja hyn tek ne, për të na trasformuar  ne, shumë më parë se sa ajo të ndodh”.
Në sistemin kompleks të ndërmarrjeve dhe të organizatave në tërësi, krahasimi më evident i këtij parimi është i dukshëm në nevojën primare të individualizmit “sinjale të dobëta’, që vijnë nga tregu, për të mbledhur menjëherë mundësitë për t’u trasformuar në avantazh konkurrues. Po cili është “sinjali i dobet” aktualisht më domethënës?
Pa dyshim nevoja për të konsideruar ndërmarrjen e vet si një sistem “inteligjent”, i aftë të ndërveprojë (jo vetëm i apasionuar për te reaguar) ndaj feedback me prejardhja nga ambjenti i jashtëm dhe i brendshëm, në të cilin përfshihet. Faktor ky, që pranon te kondicionoj një treg jo më te ndërtuar vetëm nga klientë, por nga të gjithë stackholders (komunitet, institucione, furnitorë, opinion, leader, aksionerë, media, të pavarur), të cilët reflektohen mbi bisnesin e organizatës. Në instancë të parë, ky vizion mund të duket i pallogaritshëm dhe i thjeshtë për t’u aplikuar, megjithatë duke vërejtur kontekstin e përgjithëshëm produktiv, zbulohet qartë, që mazhoranca e ndërmarrjeve është akoma pak e privuar për t’u dhënë kreditet e domosdoshme.
Megjithatë profilizohet me qartësi domsodoshmëria e një ekonomie të dijes të përbërë nga “aktorë” (organizata te formuara nga individë) që kanë aftësi të kombinojnë dhe komercializojnë know-how. Një ekonomi në të cilën ndërmarrjet duhet të investohen në aftësinë për të lexuar informacionet dhe stimujt e tregut, por duke i trasformuar në mirëkuptim/gjykim dhe veprim, me një fjalë: në dije. Vetëm organizatat, që investojnë në zhvillimin e kësaj aftësie dhe të këtyre flukseve informativ munde në fakt të mendojnë që të orientohen me sukses në një skenar konkurrues gjithnjë e më kompleks.
Për të bere këtë organizim duhet te bindemi që vlera e dijes shtohet duke u shtuar personat që e ndajnë atë. Jetojmë një epokë të shembjes së murit të vlerave të informacionit (over information) pasi ky është disponibël në kohë reale në të gjithë botën dhe në sasi të konsiderueshme. Në këtë llogjikë edhe kosto e informacionit bëhet më jetëshkrutër. Ky reflektim con në nevojën e individualizimit të metodave të reja dhe instrumentave të reja të analizes së ndërmarrjeve: mendohet për shembull se si menaxhimi i jep më shumë vlerë një kërkimi të marketingut, që evidenton humbjet e kuotave të tregut (sinjale të forta) më tepër se sa një seri informacionesh të prejardhur nga bisedat me klientët (sinjale të dobëta). Shpesh janë vecanërisht këto të fudnit që japin tregues operativ më të qartë dhe të transferueshëm në nivel strategjik.
Luiza Hoxhaj
Tiran eme 13.12.2011


lunedì 12 dicembre 2011

Barazi ne inteligjence

 Këto ditë po qarkullon edhe në internet një peticion i “Koalicionit për nxitjen e Pjesëmarrjes së Grave dhe të Rinjve në Politikë”, i cili me arsyetimin e drejte: -“se vendi ynë asnjëherë nuk do të avancojë politikisht, ekonomikisht dhe nga ana shoqërore, nëse nuk arrijmë barazinë e vërtetë midis të gjithë njerëzve”-u kërkon partive politike shqiptare dhe strukturave të ngarkuara me ligj për mbikqyrjen e proceseve zgjedhore, që në të gjitha listat zgjedhore të kandidatëve konkurrues, për cdo nivel të pushtetit, qëndror apo lokal, një në tre emra të jetë femer. Me bindje se ky është një hap drejtë barazise gjinore, jo vet barazia, e firmosa këtë peticion. Prej tij sigurisht vetëm dicka e mirë mund të vi.
Normalisht, që kjo kërkesë ka buruar prej faktit tashmë të njohur të moszbatimit korrekt i ligjit zgjedhor nga ana e partive politike, duke mos përfshirë, sipas kuotës ligjore në listat e kandidatëve konkurrues, kandidate gra në masën 30% të listës në të gjitha proceset zgjedhore deri më sot. Natyrisht, që në zgjedhjet e fundit partitë politike e zbatuan këtë kërkesë ligjore në mënyrë “inteligjente”, duke plotësuar këtë kuotë fiktivisht, mbasi renditja e kandidateve femra në listat e kandidatëve ishte e tillë, që në fund produkti final as, që i afrohej kësaj përqindjeje. Për këtë moskorrektesë ligjore së fundmi partitë politike janë gjobitur nga KQZ. Përballë kësaj përpjekjeje për rritjen e pjesëmarrjes së gruas në role kyc në drejtimin e shtetit, sic është parlamenti, qeveria, pozicione të larta drejtimi në adminstratën publike, në këshillat administrative të kompanive publike apo private si dhe në pozicione të tjera të zgjedhura me votë në nivelet e dyta të pushtetit si në bashki, komuna apo qarqe, pjesëmarrje kjo e cila tenton të përmirësohet edhe nëpërmjete aplikmit të këtyre kuotave, pra me ligj, të gjithë do të nxitonim të thonim: E pate? Këtë herë po partitë do të hyjnë në garë me këmbën e duhur: Ky sigurisht që do të quhej një hap i vogël përpara. Një hap pozitiv, por i pamjaftueshëm. Në se nuk e përmbushim tani këtë hap: Kur do ta bejme?
Por sa keq, megjithatë, duhet të pranojmë se ka edhe gra të cilat për të carë përpara apo për të kryer në mënyrë të “pëlqyeshme” detyrën e tyre, me qëllim që të ripërzgjidhen nga kryetarët burra, përdorin zgjidhje prej mashkulli! Për të ekspozuar shembuj besoj nuk ka nevojë. Do të ishte mirë, që të kishte sa më pak gra të tilla.
Në se nuk do të fillojmë ta përdorim këtë nivel pjesëmarrjeje edhe nga pikëpamja cilesore, diferenca midis burrave dhe grave do të kishte pak vlere. Ajo që të gjithë ne do të na duhet të kërkojmë është rritja e cilësisë. Duhet thënë, që jo pak gra , të cilat arrijnë në majë të pushtetit, bëjnë të njëjtat “budallallëqe”, që bëjnë edhe burrat, duke krijuar një diferencë midis të thënit dhe të bërit, pra midis premtimit dhe realizimit, midis asaj që duket dhe asaj, që janë në të vërtetë.
Ajo që vlen të thuhet në këtë rast është, që në ushtrimin e pushtetit përcaktuese, ajo, që duhet të na pëlqeje nuk është përqindja gjinore, por inteligjenca. Jetojmë në epokën e dijes. Vlerësimi i grave dhe vajzave është respekt i dinjitetit të tyre, që do të thotë të nderosh aftësitë e tyre. T’i vlerësosh ato do të thotë të njohësh vlerat dhe talentin e tyre. Duhet theksuar se në bazë të të dhënave statistikore në Shqipëri, niveli i arsimimit të femrave është më i larte se sa niveli i arsimimit të meshkujve. Pra gratë janë më të arsimuara se sa burrat, per rrrjedhoje rezulton, që ato janë më inteligjente, ose së paku më të kualifikuara se sa burrat. Gratë dhe burrat në politikë dhe kudo tjetër duhet të jenë komplementarë.Konkluzioni më i saktë atëhere mund të jetë : Më pak gra në role drejtuese do të thotë më pak inteligjencë në drejtimin e vendit.
Luiza Hoxhaj
Tiranë më 12.12.2011

Botuar ne gazeten Tirana Observer,dt 15.12.2011, ne rubriken : Forum

venerdì 2 dicembre 2011

Mbi librin e PLutarkut: L’arte di saper ascoltare

 
Ne kete manual te degjimit korrekt Plutarku, ashtu si ne “Keshillat politike” dhe ne “Morali”, tekste te cilat bejne pjese, ne kete zgjeron keshillat per virtytet, por edhe jep shembuj te veseve qe prekin nje nga aspektet me te rendesishme te jetes sone komunikimin shpesh te prekur nga arroganca, nga urrejtja, nga paragjykimet dhe nga mania e protagonizmit. Vepra i kushtohet te riut Nicandro me rastin e hyrjes se tij ne moshen virale. Plutarku i drejtohet keshtu te rinjeve, sepse ata dine te maturohen pa rene ne crregullimin e emocioneve, por ne cdo rast duke kerkuar, qetesi, urtesi, butesi dhe refleksion. Plutarku citon filozofet antik, tregon anekdota, na con drejt Omerit, vendos ne dukje kundershtine ndaj fjaleve boshe, kunder diskutimit ne dukje terheqes, por te privuar nga substanca, te perdorur per te bindur te hane sapunin per djathe (te ngaterohen) jo te padjallezuarit dhe pikerisht ata qe dine te degjojne.
Asnje shkrimtar nuk ka qene, ne cdo kohe kaq aktual sa ai, i konsideruar qe nga gjysma e teteqindes nje nga mjeshtrat me te medhenje
Plutarku eshte nen  cdo aspekt personaliteti me i madh i gjithe botes greke te epokes imperiale. Ai na ofron nepermjete veprave te tij te shumta, nje kuader te plote te aktualitetit helenik, nje helenizem pak melankonik, si te mbyllur ne nje vetmi”
Pak njerez ishin si ai qe thoshte gjithnje ate qe mendonte gje qe bente per vete degjuesit dhe lexuesit, te cilet shume shpesh e njohin ne shkrimet e tij, kaq i plote  me njerezillek dhe sens te mire eshte ai.
Nuk ishte nje mendimtar origjinal, por ai krijoi nje model te jetes bazuar mbi tradita me drejtim nga e ardhmja. Mund te thuhet qe ai ishte njeriu i koheve te reja.
Plutarku shpesh ndalet shume mbi detajet, te cilat dukeshin sikur jetonin te izoluar nga kontaktet.
“qellimi i tij ishte krejt tjeter, shume me i larte. Ajo qe vlen per Plutarkun dhe qe godet lexuesin eshte kuadri ne teresi.
Ashtu si perballe nje mozaiku: nese mbajme nje distance thuhen gjera qe nuk shprehen dot me goje por ne se shkojme dhe fusim hundet mbi kete apo ate skene, ose akoma me keq mbi thurrjet prej te cilave eshte perbere i gjithe shkelqimi zbehet. E njejta gje ndodh me jeten .Edhe me historine. Midis dialogjeve qe kane patur nje ndikim te gjere tek Plutarku, jane ato te Platonit dhe te stoikeve- me te rendesishmet jane ato mbi demonet te Sokratit mbi vonesen e denimit hyjnor
Shkrimet politike
Vizioni politik i Plutarkut perfshihet ne kuadrin historik te kohes se tij, kur Greqia ishte nen dominimin e Romes, qe kishte sjell megjithate, midis popujve te ndryshem ligjet dhe rregullat e saj: kete realitet Plutarku e kishte perpara shume te qarte. Por fakti qe mesimet e tij jane te lidhura me prezenten nuk perben nje kufizim te vizionit te tij politik, sepse kjo si per cdo filozof te denje per kete emer varet ose ne cdo rast c’prangoset nga rethanat nga lufta politike duke u projektuar ne nje dimension superior.
Qeveritari, thote Plutarku eshte ekzekutues i nje “ligji sovran”, qe qendron brenda, por edhe mbi te”.
Por shkrimet politike te Plutarkut nuk i drejtohen vetem politikaneve profesionist nga krere shtetesh deri tek administratori me i thjeshte i vendit me te larget dhe me te vogel: ato shohin te gjithe qytetaret. “Duke bere ne fakt pjese ne nje komunitete, nje qytetar i mire duhet te interesohet dhe te marre pjese ne jeten e vendit te tij, ne te gjitha manifestimet e tyre”.
“Kush luan me top-thote-Plutarku meson njekohessiht te marr dhe ta leshoj topin, por per  ate qe sheh fjalen nevojitet me pare te mesoj mire per te mundur pastaj te shqiptoj”. Sot flitet shume e degjohet pak. Nuk ka debat, nuk ka program televiziv ne te cilin ata, qe nderhyjne nuk jane marre nga mania per te hapur gojen per te dhuruar dijen e vet, e mbi te gjitha per te kritikuar ose menjehere per te share ke mendon ndryshe.
Plutarku na meson se ne nje debat ka gjithmone dicka per te mesuar. Dante na ofron nje leksion demokrakie kur na thote: “Dialogu zhvillohet ne mesim te respektit reciprok, te cilin aresyeja dhe pa aresyeja nuk mund te priten me nyje dhe ku e mira dhe e keqja nuk qendrojne kurre nga nje ane e vetme.
Keshtu mbyllet “balle per balle”,ekzemplare ne te cilin askush nga dy interlokutoret ka presupozimin te jete flamurtare i drejtesise dhe te vertetes, ajo qe me shume vlen per te gjithe eshte dashuria per atdheun e eprbashket. ( hspesh kemi degjuar te eprdoren shprehjet: “Po ti kush je?” “Me ty nuk flas” etj
Dueleantet ballafaqohen, duke degjuar me vemendje dhe me respekt, duke ponderuar fjalet ashtu sic u shkon galantburrave, edhe pse te prative te dnryshme, ne nje ballafaqim te ashper por civil, te tille, qe ne fund te mos duket se kush nga te dy eshte “fitues”.
Arroganca,paragjykimi,protagonizmi,urrejttja: keto thote Plutrku, jane difektet nga te cilat nevojitete te shihet: “Nevojitet te evitohet te nevrikosen dhe te reagojne ndja cdo batute, duke pritur me qetesi. Qe interlokutori te eprfundoj fjalen etij, edhe perse nuk ndajme te njejtin mendim, duke pritur pak sepse mund te integrojme, sqarojme apo korigjojme sa eshet thene dhe eventualisht te ritrajtojme disa fraza te nxituara. Kush kalon ne fakt menjehere ne kundersulm jo vetme nderpret dhe ekeput logjiken e diskutimit, por nuk ben nej figure te mire dhe erpfundon qe nuk degjon dhe nuk degjohet.
Perkundrazi ne se je ambjentuar te kontrollohesh dhe te respektosh t etjeret ndersa flasin arrin qe te nxjerresh disa perfitime nga cdo diskutim, disa spunto qe mund te te jene te vlefeshme dhe arrin me mire te te zhveshehs fallsitetin dhe boshllekun efolesit, duke ofruar nje imazh te nje eprsoni, qe do t everteten, jo mistrec dhe epr me teper reflektues ndaj polemikes.
Plutarku thote qe ne debatet manifestohet akoma me teper sa oratori eshet i pasur, funzizuar dhe en aspektin pozitiv. Ne kete rast thote:”Zilia leviz nga nje sens  superioriteti dhe  manise s protagonizmit dhe shton:
“Duhet te degjojme ke flet me shpirt te qete dhe te disponueshem, si te ishim te ftuar ne nje banket te shenjte ose ne ceremonin e e celjes se nje riti religjioz, duke aprovuar  ate qe shprehet mire ne menyre te pershtateshme dhe po aq te vleresoj vullnetin e mire te kujt ka vullnetin e mire te ekspozoj ne publik opinionete tij, duke u perpjekur te bind degjuesit, duke perdorur po ato argumenta, qe e kane bindur edhe ate vet te degjoj”.