Cerca nel blog

mercoledì 26 ottobre 2011

Një parti që dëgjon

    “Duhet të dëgjojmë atë që flet me shpirt të qetë dhe të disponueshëm, si të ishim të ftuar në një  banket të shenjtë ose në ceremoninë e celjes së një riti religjioz, duke aprovuar atë që shprehet mirë dhe në mënyrë të përshtatëshme dhe po aq të vleresojmë vullnetin e mirë të kujt shpreh në publik opinionin e tij, duke u përpjekur të bind dëgjuesit, duke përdorur po ato argumenta, që e kanë bindur edhe vet atë të dëgjoj..”  
                                                                Plutarku:“L’arte di saper ascoltare”
Pikërisht tek Plutarkut ky mjeshtër i madh i fjalës dhe mendimit, në cdo kohë aktual, gjeta frymëzimin për të trajtuar një prej aspekteve më të rëndësishëm të jetës sonë: komunikimin, sipas tij, shpesh të prekur nga arroganca, nga urrejtja, nga paragjykimet dhe nga mania e protagonizmit. Shkrimet politike të Plutarkut, ashtu si dhe ky manual i dëgjimit korrekt nuk i drejtohen vetëm politikanëve profesionist, nga krerë shtetesh deri tek administratori më modest, i vendit më të largët dhe më të vogël, por ato shohin gjithë qytetarët. Nga kjo listë nuk bëjnë përjashtim as partitë politike, të cilat në demokraci janë të paevitueshme. Mundem të perifrazoj një thënie të shquar të Orwell: “në sisteme të caktuara poltike, partitë janë më të paevitueshme se sa në të tjerë”. Në disa raste, filogjeneza e sistemeve politike u ka rezervuar partive jo vetem rolin e subjekteve kyce të përfaqësimit, por edhe atë të agjensive të shoqërizimit të politikës demokratike dhe të prodhueseve ose të konvertueseve të kapitalit social, të domosdoshem për funksionimin e demokracive. Procesi i tranzicionit dhe konsolidimit demokratik ka evidentuar rëndësinë e disa “edhe”, që pranojnë shoqërizimin ndaj demokracisë, në vecanti vendosja e sistemit demokratike është zhvilluar nga partitë ne prezencë të diferencave të theksuara territoriale kundrejt qendrës. Tek ne janë kryesisht dy partitë kryesore PD dhe PS ato, që lidhin sistemet lokale me sistemin qendror te partive politike. Format e organizimit të politikës konsiderojnë ende modelet dhe strukturat e 900, duke përdorur instrumenta të tillë si besnikerinë ndaj anëtaresimit, teserat, organizatat e partisë, seksionet basë, asambletë etj. Ndërkohë sidomos në disa zona të vendit, ku përkatësitë janë më pak të stabilizuara dhe impenjimet e pjesëmarrjes publike më të lidhura me asete individuale, me objektiva preciz dhe të përkohëshëm, shohim, se ka një boshatisje progresive të strukturave të partive. Ato janë bërë në fakt fusha veprimi të një grupi të ngushtë personash, në të cilat hapesira efektive e militantëve është pothuajse ekskluzivisht e kufizuar nga drejtuesit e partive/administrata publike (qendrore ose lokale). Format e pjesmarrjes politike janë tashmë në krizë evidente duke bërë të pamundur një rikthim tek tendenca pa ofruar sinjale të ndryshimit të rolit të partive, të perceptuar gjithnjë e më pak të besueshme, sepse janë gjithnjë e më shumë autoreferenciale dhe të distancuara ndaj vështrimit real të qytetarëve. Tema apo qëllime të mira si: “të hapemi sërisht ndaj pjesëmarrjes së qytetarëve” “të kthehemi në territor dhe të takojmë njerëzit”, që gëlojnë brenda partive politike, shpesh pa një qëllim të tillë të mirë, kanë sjellë nevojën e realizimin të modaliteteve më të moderuara, rinovues të përfshirjes dhe protagonizmit të një maxhorance të qytetareve të ambjentuar me një raport vetëm televiziv me politikën dhe ndoshta edhe për këtë shkak rrëshqasin progresivisht drejt formave të apatisë në se jo “te armiqësisë” së hapur kundrejt “kastës së partive’. Për të rilancuar gjithëshka dhe për të rilidhur një raport të besimit me qytetarët, është i nevojshëm, sidomos për opoziten, rikthimi, megjithëse me modalitete inovative dhe më atraktive, tek llogjika e takimeve dhe përfshirjes personale, në grupe të vogla, mbi tema specifike ose të përafrimit më të përgjithshëm ndaj sfidave të impenjimit për të mirën e përgjithëshme, të karakterizuar vazhdimisht nga ideja e një partie të strukturuar, por të “hapur” dhe të një kapaciteti të rinovuar të të dëgjuarit nga ana e politikës. Por funsionojnë konkretisht këto takime? Metodologjia, ndofta e thjeshtë si veza e Colombit, përdor disa prej instrumentave të organizatave të dëgjimit organizativ: një vend dhe një metodë e takimeve të vendosur me organizatat publike dhe private mbi projekte të thjeshtëzimit social dhe zhvillimit të talenteve, duke u dhënë personave, që i përkasin të njëjtit sektor punësimi ose me prejardhje nga fusha dhe funskione të ndryshme mundësinë të ndajnë eksperienca, analiza, hipoteza të përmiresimit, projekte të zhvillimit, me qëllim, që të bëj të shtohet niveli i pjesmarrjes kundrejt një vizioni të ri. Zhvendosja e kësaj praktike në fushën politike kërkon futjen në metodologjine bazë te pak rregullave, por themelore ama. Së pari: të ftuarit, për sa është e mundur, nuk janë të rregjistruar në parti, militante apo persona të përfshirë në aktivitete ose inisiativa politike: Objektivi është ai i afrimit në një dialog pjesëmarrës me qëllime politike të kujt ka fshirë tashmë nga horizonti i vet mundësinë e pjesëmarrjes në një event klasik partiak. Kush organizon një takim të tillë e di, që duhet të sforcohet, duke zgjeruar ftesën ndaj miqve, kolegëve, fqinjëve, shumë të njohurve rastësisht, persona me të cilët zakonisht do të mund të kishte “turp” të qaste tema politike. Së dyti: Politikani është në këto takime, por nuk flet. Ai fton, pjesëmarrësit të flasin, ndryshe nga monologjet, që shohim rëndom. Përgjithësisht janë takime për t’u afruar më shumë me një personazh publik dhe të njohur për dicka të re dhe të ndryshme. Në këtë rast është e nevojëshme të ofrosh një shenjë tangjenciale të mosvazhdimësisë kundrejt steriotipeve, që të gjithë kanë. E mira në këtë rast është, që politikani heq dorë nga “mitingjet, mospranim i sacrificës për t’i dhënë hapësirë ndërhyrjeve të qytetarëve dhe mund të zgjedh për mjete refleksionet e veta, edhe duke “shtënë mbi pianistin”, ndërsa sekretari i partisë, parlamentari, këshilltari, nëpunësi, merr me zell shënime mbi bllokun e tij. Hapësira për feedback është përgjithësisht në fund. Eksperienca na mëson, që mbas një fillimi mosbesues, shtangia për këtë disponibilitet jo të pritur të të dëgjuarit nga ana e politikës kthehet në disponibilitet për ballafaqim, në motiv të hapjes së madhe dhe deri empati. Së treti: nevojiten figura dhe kompetenca të reja. Mekanizmi, në vetvete thjeshte ka nevojë për një “know how”, njohuri specifike, që implementojnë organizimin klasik të partive. Grup i lehtësuesve, që frymëzojnë takimet ka detyrë të ndërhyjnë, duke spieguar objektivat dhe modalitetet, administruar kohën, duke kufizuar shfrenimin verbal të disave si dhe ngurimin për t’u shprehur të disa të tjerëve, te sintetizoj temat kryesore të debatit,duke e mbajtur të hapur, derisa politkani mund të pergjigjet në mënyrë të ezaurueshme dhe konkrete. Ky grup personash, përgjithësisht duhet të jenë nga të rinjtë e partisë, që kanë kënaqësinë të pasurojnë kompetencat e tyre, me instrumenta inovativ dhe të përshtatëshme ndaj formave të militancës dhe të organizimit partiak, mbas një përshkrimi specifik formativ. Së katërti: besueshmëria jepet nga kapaciteti i feedback dhe nga vendosja në rrjete e energjive pozitive, të cilat clirohen në seicilin nga takimet. Për të bërë këtë janë të nevojëshme instrumenta inovativ të prezencës në rrjete dhe të social networking (site të dedikuar, faqe në facebook, të cilat në disa raste mbledhin në kohë reale ndërhyrjet edhe të pjesëmarrësve të jeshtëm), por edhe kapacitete “tradicional” të dhënies përgjigje ndaj këtyre kërkesave të përpikta të qytetarëve, psh nëpërmjetë interesimit të administratës publike, e cila mbledh sinjalizime, i verifikon dhe rikontakton personat e interesuar, duke demostruar një kapacitet të të dëgjuarit, i cili përkthehet në veprime konkrete, nëpërmjete ndërtimit të një modeli origjinal për realizimin e takimeve në terren. Rezultatet janë parë në pozitivitetin e vendosjes në diskutim të modelit organizativ të përfshirjes së personave, të cilët nuk do të ishin tranzituar kurrë nëpërmjet kanaleve tradicional të propagandës partiake, në kuriozitetin dhe vëmendjen e jashtëzakonëshme të medias për një propozim inovativ të ardhur nga një botë e konsideruar pak kreative sic është ajo e politikës. Kur politika ndërtohet së bashku me qytetarët ekpserienza konfirmon dëshirën e ndarjes së shpresës. Sigurisht vështirësitë mbeten prezente, por si fillim është e mjaftueshme të krijosh modalitete të reja për të bërë të shprehen dhe të mblidhen energjitë pozitive për inspirimin e marëdhëneive të “mira”, që duhet të manifestohen në shoqërinë tonë. Rastin e takimeve me qytetarë të përzgjedhur jashtë kanaleve klasike të partive, në seli neutro e kemi parë të ndiqet nga PS në turin “Dialog me qytetarët”.Mund t’u bej referencë edhe takimeve, që po zhvillon deputeti Arben Malaj, i cili është fokusuar tek tema e modernizimit të partive politke, duke targetuar të rinjte. Por në të dy rastet kemi të bëjmë me rastin e politikanit aktiv në takim, që i komunikon mesazhin e tij auditorit, me objektiv sigurimin e konsensusit prej tij por pak ose aspak merr mesazhe prej tij. Një formë e thithjes së mendimit të qytetarit ekspert është “Kopit” i ndertuar nga Pd, me 2005, por vetëm me qëllim ngushtësisht pragmatik të prezantimit të një imazhi të ri. Ajo që tentoj të ofroj është praktika e takimeve me qytetarë të individualizuar jashtë kanaleve klasike të partive, në seli neutro dhe mikëpritëse, me një “lehtësues”, që jep kohën e nevojëshme duke bërë të respektohen rregullat e rekrutimit, ku politikani, nuk është direkt protagonist, por si një Ulise i ri, lidhur në direkun e anijes së tij, duke dëgjuar sirenat, ka pothuajse dimensionin shokant të dëgjuesit pasiv dhe të heshtur. Jemi duke përshkruar një demostrim të qytetarisë pjesëmarrëse, bash i impenjimit të aktivitetit të një partie. Një skenë, prezente dhe në një seri filmimesh disponibël në web, të cilët paraqesin suksesin në fushatën e kaluar elektorale adminsitrative, në rastet kur kjo ide ishte e maturuar brenda stafeve të kandidatëve fitues, për të pasuruar krijimtarinë me disa përfaqësues të botës së konsulencës së sipërmarrjes dhe animacionit social. Takimet dialogje kanë qenë domosdoshmëri edhe mbas zgjedhjeve, duke filluar, që nga zgjedhja e emrave dhe vazhdojnë të jenë akoma më tepër, pas fenomeneve jo normale të konvertimit të pamoralshëm të votës në zgjedhjet e këshillave dhe drejtimit të qarqeve, shprehje të një dëshire dhe të një nevoje të rilidhjes së fijeve të marrëdhënirve direkte me pjesën e qytetarëve dhe të elektoratit, të cilat partitë e sot nuk mundohen për ti arritur dhe në të njëjten kohë, të propozojnë një pedagogji pozitive edhe për vet militantët e PS nëpërmjetë dimensionit mbizotërues të të dëgjuarit. Rihumbja në tavolinë e drejtimit të disa qarqeve nga ana e PS tregon qartë një mungesë të tillë. C’është kjo parti, që nuk mëson nga pësimet por e ngushton gjithnjë e më shumë rrethin e personave mbi të cilët mbështetet. Po kjo partia tjetër, që inicion dhe ushqen shitblerjen dhe me fodullëk mburrret me fitoren në këtë apo atë qark, kur vota popullore nuk ja mundëson këtë gjë? Kësaj situate i shkon shumë mirë morali i humorit të dikurshëm të Luftar Pajes, ku përgjigjësia i ngarkohet atij, që humbi lopën: Po vall vërtet faji është vetëm i kujt humbi lopen? Po hajduti s’ka faj fare? Këtu na vjen në ndihmë Dantia sipas të cilit: “.. arësyeja dhe paudhësitë nuk mund të priten me nyje dhe se e mira dhe e keqja nuk qendrojne kurrë në një anë të vetme”. Ky është një problem por jo i vetëm. Përpara se të iniciojmë procese, duhet të reflektojmë pak: për furinë e ikjes apo përzënies së kolegëve, fenomene të dyja negative. Në këtë mënyrë thërmojmë maxhorancën solide, e cila edhe për shkak të frakturave të brendëshme, jo gjithnjë për arësye parimore, sic tentojnë të shiten, por shumë shpesh për shkak të ndarjes së tortës së pushtetit, të cilën preferojnë më mirë ta prishin në se nuk janë ata pjesëtar në gosti, duke zhvlerësuar realisht votën popullore dhe përkthyer në minorancë qeverisëse në nivel qëndror apo vendor qoftë, konsensusin në maxhorancë, që u jep kjo votë. Në fakt partitë, në këtë rast PS, duhet të përdorin fuqin e vet organizative dhe rrënjet e tyre territoriale si burime të politikës. Militantët dhe simpatizantët janë prezent në territor dhe kërkojnë të ushqejnë ekzistencën e trupës ndërmjetëse të lidhura me partitë, duke mbajtur një raport të vazhdueshëm me qytetarët e grupeve me të gjera dhe më të ekspozuar ndaj risqeve, anomalisë dhe pasigurisë. A mund të dëgjojnë partitë jashtë tyre kur nuk dëgjojnë zërat brenda vet strukturës së tyre? Rastet e publikimeve të Wikilikes e tregojnë qartë këtë fenomen mosdëgjimi brenda dy partive më të mëdha politike shqiptare: PD e PS. Sot aty flitet shumë dhe dëgjohet pak.Deri sa drejtuesit partiak të cdo niveli nuk do të marrin zakonin e të degjuarit, do të jetë e vështirë të ndërtojmë parti të të moderuarve, parti të rregullave dhe sanksioneve. Luiza Hoxhaj Tiranë më 25.10.2011 Botuar ne gazeten Tirana Observer dt5/11/2011, rubrika opinion fq 8

sabato 8 ottobre 2011

Sindikatat dhe kriza

Mesin e korrikut të këtij viti, kur në Shqipëri kulmonte aksioni sindikal i minatorëve të Bulqizës, për koncidencë prestigjozia “New York Times” publikonte konkluzionet e një kërkimi të realizuar nga një grup ekonomistësh amerikan mbi të dhënat e krizës. Të dhënat e ekonomistëve amerikan tregojnë se kriza ka goditur më rëndë vendet e desindikalizuara, duke nisur nga SHBA dhe më lehtë ka prekur vecanërisht vendet me një nivel të lartë të sindikalizmit, duke nisur nga Gjermania, Belgjika , vendet skandinave etj. Ky konkluzion do të kishte provokuar në fakt një debat pjellor, të frutshëm në një vend si yni në të cilin masat për ringritjen vijnë gjithnjë e më shumë, duke u shtyrë në kohë dhe ku askush nuk është dëgjuar të lancoj një ide të re për të rilancuar ekonominë. Një debat i tipit të tillë do të kishte mundur të ishte shumë më i frutshëm, nëse do të na kishte shtyrë për të kuptuar përsen e nyjes lidhëse midis nivelit të krizës dhe nivelit të sindikalizimit. Ingredientët për ta pasuruar këtë debat i kishim të gatshëm: konkluzionet e studimit dhe kërkesat e minatorëve të paraqitura nëpërmjet sindikatës së tyre. Rast më ideal për të ballafaquar teorinë me realitetin konkret nuk mund të gjeje. Mbi një temë të tillë sociologët propabilisht do t’i kishin presupozuar të dhënat mbi sindikalizimin si një tregues të gradës së socializimit të një vendi dhe ndërkaq si tregues i rimarrjes terren të shoqërisë së “neve” përballë shoqërisë së ”unit”, duke e shtyrë sidoqoftë në krizë këtë të fundit. Tjetra do të kishte mundur të shtyhej përpara, duke individualizuar në sindikalizimin një nivel esencial të pjesëmarrjes solidare të qytetarëve në zgjedhjet themelore të vendit. Modestisht si një lëvruese e kulturës së ekonomisë klasike do të kujtoja, që tregu i punës nuk është një treg si të tjerët. Vlera e saj në ekonomi është sasia e punës përgjithësisht e domosdoshme për të prodhuar një mall dhe vendosja përballë e pagës, si shprehja më e thjeshtë e kësaj vlere, e cila rezulton nga një proces i avancuar sindikal, pra nga marëveshje-përballje-inovacion- kompromise kushtëzuese me pjesëmarrjen e mijëra qytetarëve në procesin e sindikalizimit. Është e vërtet, që edhe në mungesë të këtij procesi tregu do të shprehte gjithësesi një pagë. Por cila pagë do të jetë ajo e shprehur nga një treg që nuk është më ai smithian por është tregu i financave të privuara nga rregullat, i monopoleve dhe i oligopoleve? Do të jetë paevitueshmërisht një pagë e cila tenton të koncidoj me pagën në vendet më të varfëra, të zonës së globalizuar dhe ndërkohë dukshëm më e ulët se ajo e prodhuar nga procesi i sindikalizimit. A mund të mendohet, që nëse vlera referuese bie kaq poshtë nuk influencohen negativisht nga kjo të gjitha vlerat e tjera të ekonomisë? Në cdo rast nuk do të jetë e sigurt që nga kjo vlerë page të vi një shtytje për inovim, kërkim, investime të cilat do të sjellin reduktimin e punës së domosdoshme për prodhimin e një malli. Por inovacioni, kërkimi, investimi janë kushte apsolutisht të domosdoshme për një rritje ekonomike. Por ndoshta pikërisht sepse të dhënat e kërkimit amerikan sjellin në këtë konkluzion, është preferuar të zgjidhet rruga e heshtjes dhe e injorimit të një prej pak stimujve, të identifikuar nga ekonomistët në refleksionet e tyre mbi krizën. Per sa i perket periudhës afatshkrutër duket evidente korrelacioni midis pagave të ulëta dhe shterjes së kërkesës mbi tregun. Në këtë linjë, korrekte me misionin e tyre ishin edhe kërkesat e minatorëve sindikalisteve: pagë më e mirë, kushte më të mira pune, investime në minierë me qëllim, ndaljen e shfrytëzimit barbar të minierës, që të sigurohet perspektiva afatgjatë e saj, për rrjedhojë edhe persektiva e tyre si punëmarrës. Nuk mundemi në asnjë mënyrë, për asnjë arësye të justifikojmë punën ilegale, shfrytezimin e qënieve njerëzore në zinxhirin prodhues dhe në një formë moderne skllavërie, kjo është një patologji, që duhet shfarosur, një tregues i qartë i regresit. Cdokush prej nesh ndihet i turperuar kur sheh se si në mijëvjacarin e tretë, në minierën e Bulqizës,ndofta dhe gjetkë, punohet si në mesjetë me kazëm,qysqi dhe vare. Nuk mund të tolerohen marëdhënie kaq të brishta të atyre, që imponojnë punë cnjerëzore me një pagë sa për të mbajtur frymën gjallë. Të vdesësh në punë është turpi më i madh në kohën tonë. Tragjeditë në Bulqizë, Gërdec, Polican apo gjetkë nuk evokojnë vetëm vulnerabilitetin ekstrem të territoreve, të cilëve politikat publike duhet tu ofrojnë burime për t’u mbajtur dhe vendosur nën siguri për jetën. Në këtë situatë të karakterizuar nga paqëndrueshmeria dhe nga fleksibiliteti i raporteve të punës, nga mobiliteti në ndërmarrje dhe territor, nga fragmentarizimi i raporteve të punës dhe dimensioneve produktive, roli i konfederatës apo cdo sindikate tjetër në një demokraci moderne është vendimtar dhe përcaktues edhe pse ekstremisht i vështirë. Të gjitha këto probleme dhe të tjera si këto të përcaktuara nga proceset e globalizimit kërkojnë një zgjidhje të njëjtë, të pajtueshme me parimet e drejtësisë sociale si dhe një sforco të madhe të pjesëmarrjes dhe solidaritetit kolektiv. Sindikata, si mbartëse e interesit të përgjithëshëm të punëmarrësve, duhet të jetë protagoniste e kësaj pjesëmarrjeje dhe e këtij solidariteti midis të punësuarve dhe atyre, që janë në kërkim të një pune, të punëtorëve të cilët gëzojnë raporte stabile dhe atyre të ekspozuar ndaj pasigurisë dhe paqëndrueshmërisë. Por ndërsa tregu kapitalist dhe ai financiar procedojnë shpejt duke vështruar përtej realiteteve kombëtare, sic është edhe vet rasti i kompanisë koncesionare, lëvizja sindikaliste heziton të gjej një dimension mbinacional dhe shpesh edhe kombëtar në startegjinë, që duhet ndjekur. Sindikatat duhet, që me përgjegjësi të individualizojnë rrugën e duhur nëpërmjet një analize konstante të evoluimit të kontestit social, ekonomik dhe produktiv në të cilën ato duhet të operojnë, duke hartuar strategji, që përfshijnë një mbikqyrje efikase të interesave të punëtorëve. Në këtë sfidë bëhet akoma më i rëndësishëm roli i sindikatës si interlokutore me forcat politike dhe ekonomike dhe si mbartëse e interesit të përgjithëshëm të inspiruar nga solidariteti dhe kohezioni social. Ato duhet të gjejnë rrugën e duhur për të qenë gati të organizohen për të interpretuar përshtatshmërisht ndryshimet në proces në fushën ekonomike dhe sociale dhe të adaptojnë strategji për të mbrojtur në mënyrë më efikase punëtorët, që prezanton, dhe botën e punës në përgjithësi. Në këtë kuader rimarrin rëndësi të madhe vendimet e natyrës organizative, që e bëjnë atë më të hapur ndaj të rinjëve, ndaj kategorive të reja dhe ndaj cdo nevoje, që buron nga procesi i transformimit të sistemit produktiv. Shtimi i të rinjve dhe grave në kërkim të punësimit të parë, vecanërisht në sektorët e ekonomisë bëjnë, që të mbeten jashtë fushës sisndikale një pjesë e konsiderueshme punonjësish. Edhe figurat “atipike” në të cilat artikulohet fleksibiliteti ekstrem i tregut të punës nuk janë lehtësisht të përfshirë nga mbrojtja tradicionale sindikale. Gjithë kjo krijon një dobësim progresiv të sindikatës dhe të forcës së saj kontraktuese në cdo nivel si dhe një dëm social të prezantuar nga mungesa e mbrojtjes dhe e përfaqësimit të një numri të gjerë subjektesh. Sindikata duhet të dijë t’i përgjigjet me aftësi të përshtatëshme kulturore dhe organizative këtyre problemeve me qëllim final, që të ripërfshijë në gjirin e vet përfaqësues pjesë të konsiderueshme të botës së punës, aktualisht të paperfshirë. Qëndrimi i sindikatës në rastin e Bulqizës tregoi qartë se: Vetëm një pavarësi reale ndaj cdo lloj influence politike-institucionale-ekonomike- mund ti japi asaj karakterin esencial të një subjekti përfaqësues të interesave të botës së punës kundrejt qeverisë dhe kundërpaleve sociale. Pavarësia e saj përfshin si sensin organizativ dhe statutor, si kapacitetin për të analizuar dhe projektuar në liri të plotë, duke llogaritur ekskluzivisht vetëm interesat për të cilat sindikata është mbartëse. Ajo ushtrohet në aftesinë për ti dhënë përgjigje koherente sfidave, që realiteti imponon përditë ndaj botës së punës dhe shoqërisë civile. Në substancë pavarësia është presupozim i domsodoshëm në kanotacionin e vet sindikatës dhe rolit të saj në shoqëri si element esencial i kredibilitetit të saj pranë punëtorëve dhe botës, që e rrethon. Funksioni i përfaqësimit si subjekt i pavarur i sindikatatave është një kontribut themelor në jetën sociale dhe demokratike të vendit, i cili ushtrohet në respekt të rregullave nëpërmjet kontraktimit kolektiv, përqëndrimit dhe ballafaqimit me kundërpalet politike dhe ekonomike dhe kur është e nevojëshme edhe në konflikt me to, sic shihet dhe ne shembullin referues te sindikates se minatoreve. Nuk ka dyshim, që qëllimi primar i sindikatave është ai i mbrojtjes së punëmarrësve nëpërmjet arritjes së marrëveshjes kontraktuale mbi nivelin e pagave dhe kushtet e punës, zhvillimi korrekt dhe të shëndetshëm të marëdhënieve të punës si dhe premisat e zhvillimit ekonomik të vendit, që sjell në proces një sistem kontraktual në përputhje me realitetin social dhe të prodhimit, i cili bashkon nevojat e mbrojtjes së punonjësve dhe të konkurrencës së ndërmarrjeve. Sistemi aktual ka arësye të jetë një sistem me dubel nivel kontraktimi: në nivel kombëtar dhe të decentralizuar. Kontrata kombëtare është një instrument esencial për të garantuar nivel normativ uniform dhe nivel shpërndarjeje për punonjësit e sektorit në rikuperim të humbjeve të shkaktuara nga inflacioni. Ështe evidente vlera e saj e solidaritetit dhe kohezionit social si dhe funksioni i ekuilibrit konkurrencial midis ndërmarrjeve. Kontrata e decenrtalizuar ka si funksion, gjithashtu esencial, rishpërndarjen e të mirave, që derivojnë nga rritja e prodhimit dhe eficenca e ndërrmarjes. Në fakt kontrata e nivelit të dytë nuk ka patur vëmendjen e duhur në të gjitha ndërrmarjet, kryesisht vetëm në ato të mëdha dhe pubblike janë realizuar kontratat e ndërmarrjeve. Në të tjerat veprimi i sindikatës është më i vështirë dhe në ndonje rast i pamundur. Tentativa për të nxjerrë jashtë procesit të negocimit sindikatën e minatoreve në të dy nivelet e saj, me synim kontraktimin individual, në rastin e minierës së Bulqizës e konfirmon këtë përfundim. Ky është moment, që duhet mbikqyrur. Niveli i pages, që buron nga një kontraktim individual, në cdo rast rezulton më i ulët, se sa niveli i pages, rrjedhojë e negocimit sindikal. Zgjidhja e duhur është të fuqizohet niveli i dytë i kontratës. Nëse mbeten të vlefshme objektivat e dubël nivelit të kontraktimit rezultatet në vijim do të jenë të kënaqëshme. Pikërisht në tërësinë e ndërrmarjeve të lidhura midis tyre dhe jo vetëm në një ndërmarrje, qoftë e dimensionit të vogël apo të madh, duhet këmbëngulur për rritjen e produktivitetit, duke krijuar një hapësirë reale për një mbulesë kontraktuale të punëmarrësve të tyre. Sfidat e botës së punës të imponuara nga proceset e globalizimit kërkojnë një kohezion më të madh se në të kaluarën midis sindikatave. Vetëm nëpërmjet kërkimit të sinergjive lokale brenda dhe jashtë ndërmarrjeve në dobi të karakterit kolektiv në një territor specifik mund të përballojmë krizën. Eksperienca botërore tregon se në terma të ekspansionit produktiv dhe punësimit rezultatet pozitive janë realizuar nëpërmjete zhvillimit lokal. Kurse në Bulqizë ajo që duhet të ishte burim i zhvillimit të territorit dhe mireqënies së popullsisë së saj, nga mënyra si është trajtuar në fakt është kthyer në të kundërtën. Ndërgjegjësimi i punëtorëve, shoqërise civile, duhet të coj në shumëfishimin e forcave disponibel, kapacitetit, eksperiencave dhe potencialit projektues drejt objektivit të përbashkët të mbrojtjes së interesit të punonjësve të rinj dhe subjekteve të dobëta. Ky kohezion duhet të jetë i gjerë përderisa sfidat, që duhet të përballojnë janë të mëdha. Ecja e tyre duhet të maturohet.
Luiza Hoxhaj Tirane me 8.10.2011
Botuar ne gazeten "Tirana Observer" dt 13.10.2011

giovedì 6 ottobre 2011

Sovranità

Scritto da Massimo Luciani Martedì 19 Luglio 2011 
Italianieuropei 7/2011
Si potrebbe dire che della sovranità sappiamo tutto. Sappiamo, in particolare, che la questione ha assunto una posizione centrale nella teoria e nella pratica politica allorché si è trattato di fondare nuovi ordini politico-sociali, formalizzando e legittimando una discontinuità rispetto al passato. Si potrebbe dire che della sovranità sappiamo tutto. Sappiamo, in particolare, che la questione ha assunto una posizione centrale nella teoria e nella pratica politica allorché si è trattato di fondare nuovi ordini politico-sociali, formalizzando e legittimando una discontinuità rispetto al passato. È quanto accadde nella lunga fase storica che portò alla creazione degli Stati nazionali, quando si dovette giustificare la dissoluzione del principio universalistico sul quale riposava l’ordine tradizionale del mondo cristiano (e per questo era essenziale stabilire che rex superiorem non recognoscens in regno suo est imperator); è quanto accadde nel travaglio rivoluzionario della fine del XVIII secolo, quando si dovette giustificare il taglio della testa di un re, contrapponendo il potere costituente (il potere dei popoli di darsi un nuovo ordine giuridico-politico), quasi novello dio in terra, al Dio nei cieli che aveva fondato la legittimità dell’ordine antico e unto la fronte del monarca che ora veniva decapitato. Sappiamo, anche, che se la sovranità esterna dello Stato venne subito costruita come un potere privo di limiti diversi da quelli costituiti dalla compresenza di eguali e contrarie sfere sovrane di altre soggettività statuali, la sovranità interna, per quanto si par-lasse di una plenitudo potestatis del monarca, per lungo tempo non fu tale da pretendere di sottrarsi, in diritto, a qualunque limite o contenimento. Non fu così nelle prime anticipazioni medievali della teoria, ma non fu così nemmeno nelle riflessioni di quello che viene ritenuto il fondatore della dottrina moderna della sovranità, Jean Bodin, che disegnavano un potere assai meno “assoluto” di quanto comunemente si creda (del resto, realisticamente, non si poteva non constatare che anche nelle monarchie assolute europee il potere del sovrano era giuridicamente limitato da tutta una serie di leggi fondamentali, fonte di diritti e privilegi di alcuni ceti sociali). Sarà solo la teoria rivoluzionaria del potere costituente (ascrivibile soprattutto a Emmanuel Joseph Sieyès) che, presentando in quella forma la sovranità, la costruirà come una prerogativa assoluta, apparentemente senza limiti e regole. Apparentemente, è bene ribadire, perché in realtà lo stesso potere costituente, se non incontra limiti giuridici (non valendo quelli del vecchio ordine costituzionale, ormai distrutto o in via di distruzione, né quelli del nuovo ordine, che sta fondando se stesso), incontra limiti forse ancor più invalicabili, quali sono quelli connessi alle compatibilità della storia: al potere costituente si chiede di scriverla, la storia, ma questo si può fare solo se si rispettano le condizioni date del momento in cui esso viene esercitato. Sappiamo, infine, che la sovranità ha fatalmente subito un processo di ero-sione conseguente alla crisi di quello Stato nazionale del quale aveva accompagnato la nascita: lo sviluppo delle istituzioni sovranazionali e internazionali e il peso crescente dei condizionamenti imposti da un mondo globalizzato hanno definitivamente alterato un quadro che solo fino a pochi decenni or sono sembrava essersi stabilizzato. E possiamo dire che si è potentemente sviluppato un quid che si contrappone in tutto e per tutto al “sovrano” che abbiamo conosciuto sinora e che per questo possiamo definire come un antisovrano (perché non è un soggetto unitario, ma è composto da una pluralità di soggetti; perché non dichiara la propria aspirazione all’assoluta discrezionalità dell’esercizio del proprio potere, ma – anzi – cerca di presentare le proprie decisioni come logiche deduzioni da leggi generali oggettive, quali pretendono d’essere quelle dell’economia e dello sviluppo; perché non reclama una legittimazione trascendente come la volontà di Dio o l’idea dell’eguaglianza degli uomini, ma immanente, come quella che è data appunto dagli atti materiali; perché non pretende di esercitare potere su un gruppo sociale dotato almeno di un minimum di omogeneità, come il popolo di una nazione, ma sulla totalità dei gruppi sociali, su tutti i popoli di tutto il mondo). Eppure, sebbene tutto questo sia vero, la retorica della “fine della sovranità” non sa convincere. Lasciamo da canto il fatto che i condizionamenti del potere statale sono diversi a seconda del peso e della solidità di ciascun paese. È bene non dimenticare, però, che spesso si enfatizza l’esistenza di quei condizionamenti per giustificare l’esigenza di politiche impopolari, quando invece le regole sovranazionali o internazionali che condizionano l’agire politico sono state negoziate da quegli stessi governi degli Stati che poi di tali regole si fanno schermo. E non sa convincere nemmeno l’idea di un “transito” indolore verso una politica senza sovranità, nella quale il cittadino cederebbe volentieri il passo al cosmopolita. L’idea che la crisi della sovranità sia un problema solo per gli Stati non è accettabile. Essa, infatti, è un problema anzitutto per le persone, perché senza sovranità i loro diritti politici (e non solo) non sono garantiti e le politiche redistributive non si possono attuare. Sicché la questione della sovranità continua, ancora oggi, a porsi, reclamando che si scelga tra la restaurazione delle antiche sovranità nazionali e la costruzione di sovranità più ampie, magari continentali. Senza rimanere nel limbo nel quale oggi ci troviamo.

mercoledì 5 ottobre 2011

Ja perse Amerika nuk shpenzon me! Po ne?

Pagat e amerikaneve kurre qysh prej 50 vjetesh nuk kane qene me te uleta . Te ardhurat dhe pagat e tyre kane prekur minimumin historik, ne se i llogarisim ne raport me PBB, ose me faturimet e ndermarrjeve. E theksuar nga nje stuidm i JP Morgan Chase, e rimarre ne komentet e Washington Post percaktimi: “E padobishme te kerkojme gjetke shkaqet e greves se konsumatorve: Amerikanet shpenzojne pak sepse fitojne pak”. Konsiderojme, qe flasim per amerikane dhe standarte e tyre te jeteses. Po shqiptaret, po minatoret e bulqizes?. Kjo pyetje me lindi sapo u ndesha me kete koment te Washington Post, i cili me solli ndermend nje bisede te zhvilluar ditet e fundit me disa miq italiane. Kur une po i jepja nje pergjigje interesit te tyre per situaten ekonomike ne Shqiperi, duke ju referuar shifrave te rritjes sone ekonomike sipas Instat, nje pergjigje kjo e cila notonte midis perpjekjes sime per te qene sa me realiste nga njera na dhe ndjenjes se krenarise nga ana tjeter, njeri prej tyre me nderpreu, duke me thene: “Kjo s’do te thote se ju jeni me mire se ne, mgjithese ketu rritja gati ka ndalur perseri. Ndofta ju se ndieni krizen mbasi keni qene perhere ne veshtiresi. Ne ankohemi vijoi ai , duke me demostruar I-Phonin e tij se ka dale modeli i ri dhe une ndihem keq kur une s’mudn t’a blej dot ate. Pra njesia matese eshte e ndryshme”. Une tentova te argumentoja pergjigjen time, por ndihesha ne veshtiresi mbasi me tradhetonte telefoni im, te cilin e kisha vendosur mbi tryezen, ku zhvillohej biseda: ishte nje Nokia tip i vjeter. Cili eshte mendimi juaj ne se i referohemi pamjeve nga listat e gjata te debive te familjeve te minatoreve ne njesi te ndryshme shitjeje apo edhe gjetke, apo llojeshmerise se kufizuar te produkteve qe ata konsumonin, ekspozuar ne nje prej emisioneve te Top Channel, kushtuar situates ne Bulqize apo qindra reportazheve te shoqeruara me intervista mbi konsumin dhe mundesite per te perballuar jetesen marre ne ambjente te ndryshme,apo nga kategori te ndryshme sociale

martedì 4 ottobre 2011

“Zeri i Amerikes”: mjaft me tv, tani vlen interneti

Edhe zeri i Amerikes ka vendosur :tv eshte mjeti i komunikimit , i cili i perket te shkuares, e ardhmja i perket inernetit dhe Twitter. Zhvillimi ne kete media, qe eshte “zeri me antik i propagandes amerikane”, nje mjet i cili ne boten mbare ka patur nje rol historik per te shperndare (kunder)informacion, per te shperndare mjegullen e terrin informativ si dhe mbeshtetur disidentet ne rregjimet autoritare, nga koha e bllokut komunist deri ne revoltat e fundit ne Iran (eksperienca e vendit tone ne dy epoka te njepasnjeshme ate komuste dhe poskomuniste e rikonfirmon kete rol historik te “Zerit te Amerikes”). Tashme Zeri i Amerikes po mbyll seksione te tera te lajmeve televizive per te investuar me shume ne mediat e reja.

Kurse online nga India rurale per studentet amerikane.

Eshte vetem 23 vjec dhe banon ne indine rurale dhe eshte “prof ne distance” ne informatike per studentet amerikane. Eshte ky nje kufi i ri ne delokalizimin e sherbimeve. Kurset online nga India egzistojne tashme prej vitesh, por e reja eshte, qe ato po spostohen nga qytete e medha indiane si Banglore te Indise ne drejtim te fshatrave te thelle: atje eshte, duke u ushtruar nga te rinj te sapo diplomuar ne matematike apo informatike, anglofone, te cilet jane te gatshem te japin leksione ne internet per nje fraksion te kostos standarte. S'eshet ekq qe edhe te rinjte apo studentet shqiptare te perfitojne nga ky fakt. Me mjetet e reja, gjithnje ne evolucion te komunikimt bota behet eprhere e mee vogel. Cdo gje eshte arriteshme per kedo, mjafton te kete deshire dhe vullnet

Nje e drejte “shpaguese” e klanit Kennedy

Nje tretje e trashegimise Kennedy eshte duke ndodhur, me te drejten e “hakmmarjes” familjare ne sfond. I ka shkuar Republikes se Gobonit villa e senatorit Ted ne Washington, e shitur pa u ndier nga vejusha e re. Por Boston Globe shton nje retroskene: per here te pare ne historine e saj, klani politik me i fuqishem i Amerikes eshte duke u thermuar. Trashegimtaret e Bobit jane kunder per t’a shndruar ne muze villen e Hyannis Port ne Massachusetts dhe kundershtojne faktin, qe Bobi eshte i vetmi, qe nuk ka nje biblioteke te titulluar ne kujtim te tij. Edhe ne politike klani eshte ndare seicili ne rrugen e tij: Tashme vertete ka marre fund nje epoke. Si nje adhuruese e John Kennedy sigurisht, qe ndjej keqardhje, por mbase keshtu duhet te ndodhe : cdo gje ka kohen e vet. Ata e kane vendosur tullen e tyre ne murin solid te demokracise amerikane, Te tjere duhet te vijojne me tej. Po ketu tek ne a do te vije nje dite....qe nje epoke e re te marre jete